Nguyên tắc
Không để sót tổn thương, các mảnh cắt phải đại diện cho tổn thương, phải lấy được rìa diện cắt, hạch (nếu có). Bệnh phẩm sau khi pha cần được cố định ngay trong formol đệm trung tính 10%.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sĩ giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học: 01
Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học: 02
Phương tiện, hóa chất
Bàn pha bệnh phẩm: phải đủ rộng, chiều cao thích hợp cho tư thế đứng pha bệnh phẩm.
Dao sắc, kẹp, thớt nhựa sạch, phẳng.
Các lọ đựng dung dịch cố định bệnh phẩm (formol đệm trung tính 10%), thể tích dung dịch cố định lớn hơn 20-30 lần thể tích bệnh phẩm cần cố định.
Khuôn nhựa đựng bệnh phẩm.
Bút chì mềm, nhãn giấy ghi tên, tuổi người bệnh, mã số xét nghiệm, mô xét nghiệm…
Găng tay, khẩu trang, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.
Vòi nước chảy, các dụng cụ và thuốc tẩy trùng để làm sạch dụng cụ.
Bình có chứa dung dịch cố định để lưu bệnh phẩm.
Dụng cụ có nắp kín để đựng các bệnh phẩm đã pha còn dư để đem huỷ.
Bệnh phẩm
Bệnh phẩm được cố định ngay (không quá 30 phút kể từ khi bệnh phẩm được lấy ra khỏi cơ thể) trong formol trung đệm tính 10%, do các khoa, phòng lâm sàng gửi tới.
Phiếu xét nghiệm
Có đầy đủ thông tin về người bệnh (họ tên, tuổi, giới, địa chỉ, điện thoại), khoa phòng yêu cầu xét nghiệm.
Có ghi đầy đủ chẩn đoán lâm sàng, bao gồm các triệu chứng lâm sàng, các kết quả cận lâm sàng khác, phương pháp lấy bệnh phẩm, vị trí, số lượng bệnh phẩm.
Có ghi rõ yêu cầu xét nghiệm, tên bác sĩ yêu cầu xét nghiệm.
Ghi ngày giờ lấy bệnh phẩm, ngày giờ chuyển đến khoa giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học, có/không có cố định bệnh phẩm sơ bộ, loại dung dịch cố định.
Có phần mô tả đại thể, số lượng bệnh phẩm lấy xét nghiệm, vùng lấy bệnh phẩm, loại mô xét nghiệm…
Các bước tiến hành
Quy trình chuẩn bị
Khảo sát và cắt lọc loại bệnh phẩm này nên được thực hiện tại giường bệnh hoặc ngay sau khi nhận bệnh phẩm ở khoa giải phẫu bệnh. Chú ý tránh làm kéo căng hoặc dập nát.
Đo chiều dài và đường kính (sinh thiết thần kinh thường từ 3-6cm).
Để vùi nến, cắt 1 đoạn dài 2 – 4 mm cố định trong B5, sau đó lại cố định trong formol đệm trung tính 10%, phân chia bệnh phẩm để có đủ đoạn cắt ngang và cắt dọc.
Để làm “cắt mỏng” và làm xét nghiệm hiển vi điện tử, cố định 1 đoạn trong glutaraldehyde 2,5M ở pH 7,4. Sau khi cố định 2 giờ, đặt sợi thần kinh dưới kính hiển vi và cắt lọc thành nhiều đoạn 3-4 mm. Đặt 4 -5 mẫu này vào khối (block) lớn, các đoạn khác cắt theo chiều dọc. Cắt 20 – 30 mẫu, mỗi mẫu có 2 – 3 bó. Để làm xét nghiệm hiển vi điện tử, nên cắt các mẫu 1-3 mm3.
Để chuẩn bị tách từng sợi thần kinh, cắt lọc các đoạn thần kinh dài 1 – 2cm ngay sau khi sinh thiết, cố định trong formol đệm trung tính 10%, sau đó cố định trong 0504 trong dung dịch đệm Millonig ở pH 7,4 trong 3 – 5 giờ với nhiệt độ phòng, sau đó qua glycerin, để lưu trữ cho đến lúc quan sát.
Nếu có chỉ định, dùng 1 mẫu nhỏ sợi thần kinh tươi để nghiên cứu sinh hóa, nhuộm lipid và làm kỹ thuật miễn dịch huỳnh quang.
Mô tả đại thể
Chiều dài và đường kính.
Màu sắc. Tính chất không đều.
Cắt lọc bệnh phẩm làm xét nghiệm mô bệnh học
Cắt 1 lát ngang và 1 lát dọc để vùi nến.
Đối với các phần khác của sinh thiết xem phần quy trình chuẩn bị.
Kết quả
Bệnh phẩm không sót tổn thương, cố định đúng quy định.
Những sai sót và hướng xử trí
Cần luôn nhớ nếu bệnh phẩm không được cố định ngay sau khi lấy ra khỏi cơ thể hoặc cố định không đúng cách sẽ bị hoại tử là không thể sửa chữa được.
Bệnh phẩm nhỏ, mềm: tránh dùng kẹp có mấu kẹp chặt làm nát bệnh phẩm.
Bệnh phẩm của lần pha trước dính lại trên dụng cụ và dính vào bệnh phẩm sau: Thớt pha bệnh phẩm, dụng cụ pha phải rửa sạch trước khi pha từng bệnh phẩm.
