Đại cương
Giảm sự ngon miệng là một biểu hiện rất thường gặp ở người bệnh ung thư. Nguyên nhân có thể do bệnh hoặc do các phương pháp điều trị ung thư như hóa chất, tia xạ. Điều trị hóa chất tác động trực tiếp lên các tế bào phân chia nhanh trong đó có các tế bào niêm mạc miệng và đường tiêu hóa, gây nên tình trạng thay đổi vị giác và chán ăn. Việc chăm sóc và điều trị cần đầy đủ và toàn diện để tránh tình trạng suy dinh dưỡng và suy kiệt gây ảnh hưởng chất lượng sống và kết quả điều trị
Chỉ định
Người bệnh có điều trị hóa chất do ung thư hoặc do các bệnh lý khác có biểu hiện giảm cảm giác ngon miệng và thèm ăn.
Chống chỉ định
Không có chống chỉ định
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sỹ ung thư hoặc bác sỹ đa khoa, bác sỹ chuyên khoa răng hàm mặt
Điều dưỡng
Phương tiện
Thuốc: Kaolin/pectin Orabase, diphenhdramin, kháng acid dạng uống, maltodextrin, thuốc giảm đau tại chỗ và bao bọc niêm mạc, thuốc chống nôn ức chế chọn lọc thụ thể 5-HT3, Dexamethason, metoclopramid, haloperidol, dronabinol, prochlorperazin, lorazepam, các dịch truyền bổ sung dinh dưỡng đường tĩnh mạch.
Phương tiện khác: 10 kim tiêm, 10 dây truyền
Người bệnh
Hồ sơ bệnh án
Các bước tiến hành
Bác sỹ khám, xác định nguyên nhân
Các nguyên nhân chính gây giảm sự ngon miệng do hóa trị bao gồm:
Buồn nôn, nôn
Viêm niêm mạc miệng
Thay đổi vị giác
Nguyên nhân khác: Mệt mỏi, lo lắng, trầm cảm
Chăm sóc và điều trị theo nguyên nhân
Viêm niêm mạc miệng
Tiếp tục dinh dưỡng đường miệng khi còn có thể
Nên ăn thức ăn mềm, đủ dinh dưỡng và uống nhiều nước
Tránh sử dụng thức ăn cần nhai nhiều, chua, mặn, nhiều đường hoặc thức ăn khô
Vệ sinh răng miệng, súc miệng tối thiểu sau khi ăn và trước khi đi ngủ, đánh răng bằng bàn chải mềm. Tránh súc miệng bằng dung dịch có chứa cồn
Khám và điều trị các bệnh răng, lợi phối hợp
Bôi Kaolin/pectin Orabase, diphenhdramin, kháng acid dạng uống, maltodextrin, thuốc giảm đau tại chỗ và bao bọc niêm mạc
Điều trị nấm hoặc kháng vi rút nếu có bằng chứng của nhiễm nấm, vi rút.
Điều trị giảm đau toàn thân tuỳ mức độ đau
Nuôi dưỡng đường tĩnh mạch nếu người bệnh không ăn uống được do đau
Buồn nôn và nôn
Dùng thuốc chống nôn tuỳ theo mức độ nôn, bao gồm các thuốc ức chế chọn lọc thụ thể 5-HT3, Dexamethason, metoclopramid, haloperidol, dronabinol, prochlorperazin, lorazepam.
Tiếp tục cho ăn đường miệng
Khuyến khích ăn những loại thức ăn người bệnh ưa thích, ăn thành nhiều bữa nhỏ.
Nên tránh: thực phẩm đậm mùi trong phòng kín, thức ăn dầu mỡ, cay, nồng, nằm ngay sau ăn, uống nhiều nước trong khi ăn gây cảm giác đầy bụng
Trong trường hợp nôn nhiều có thể phải dinh dưỡng bằng đường tĩnh mạch, bù đủ nước, điện giải.
Các nguyên nhân khác: thay đổi vị giác, mệt mỏi, lo lắng, trầm cảm
Khuyến khích người bệnh ăn theo khả năng và sở thích, đặc biệt là thực phẩm giàu năng lượng. Nên ăn nhiều vào bữa sáng.
Nên ăn cùng các thành viên trong gia đình để tạo cảm giác ấm cúng, vui vẻ trong khi ăn.
Tránh các thức ăn tẩm ướp, có mùi khó chịu với người bệnh.
Thức ăn lạnh có thể giúp ích trong một số trường hợp.
Chăm sóc tâm lý để người bệnh tin tưởng vào điều trị và hợp tác tốt trong quá trình điều trị.
Theo dõi
Theo dõi, đánh giá mức độ cải thiện triệu chứng: đau miệng, viêm miệng, nôn, buồn nôn.
Hỏi người bệnh về cảm giác đối với thức ăn để xác định mức độ cải thiện cảm giác giảm sự ngon miệng
Theo dõi cân nặng để có những điều chỉnh thích hợp về chế độ dinh dưỡng
Xử trí tai biến
Không có tai biến
