Đại cương
Rửa màng bụng cấp cứu là một phương pháp thực hiện khi phát hiện tổn thương các tạng trong ổ bụng và tiểu khung khi có dấu hiệu màng bụng trên lâm sàng mà không có liềm hơi.
Chỉ định
Nghi ngờ có viêm màng bụng sau viêm ruột thừa.
Nghi ngờ có chảy máu trong ổ bụng vời khối lượng ít, chưa phát hiện được khi chọc dò bằng kim thường.
Nghi ngờ có viêm tuỵ cấp (lấy dịch lọc để xét nghiệm amylase)
Chống chỉ định
Rối loạn đông máu hoặc giảm tiểu cầu nặng.
Viêm dính màng bụng
Chuẩn bị
Người thực hiện:
01 bác sĩ chuyên khoa đã được đào tạo, 01 điều dưỡng.
Phương tiện, dụng cụ:
thủ thuật làm tại buồng vô khuẩn
Dụng cụ:
Một ống thông bằng chất dẻo (teilon) có lỗ ở 6 cm phía ngoại vi, đầu tù và nòng nhọn bằng thép không rỉ, dài hơn ống thông khoảng 5 mm.
Một ống nối
Một bộ dây nối hình chữ Y để dẫn dịch
Bơm tiêm 5 ml: 02 cái
Kim tiêm dưới da
Một lưỡi dao sắc nhọn
Một bộ kéo
Hai kẹp Kocher
Chỉ
Găng, băng dính
Nồi cách thuỷ để hâm nóng dung dịch 38 độ C
Dụng cụ cấp cứu
Hộp chống sốc
Bóng ambu, mặt nạ bóp bóng
Các chi phí khác
Đồ vải vô khuẩn
Hộp bông cồn
Bát kền to
Khay quả đậu inox nhỡ
Săng lỗ vô trùng
Áo mổ
Dung dịch Anois rửa tay nhanh
Xà phòng rửa tay
Thuốc
Cồn trắng 90 độ, cồn iod, Xylocain 1%
Dung dịch NaCl 0,9%
Người bệnh
Giải thích cho gia đình người bệnh về lợi ích và tai biến có thể xảy ra.
Kiểm tra lại các chống chỉ định
Người bệnh nên được nằm ngửa, đầu cao hơn chân.
Đái hết hoặc thông đái; đặt ống thông dạ dày hút hết dịch vị
Hồ sơ bệnh án:
theo quy định Bộ Y tế.
Các bước tiến hành
Kiểm tra hồ sơ bệnh án:
kiểm tra chỉ định, chống chỉ định và giấy cam kết đồng ý tham gia kỹ thuật.
Chuẩn bị người bệnh:
xem các chức năng sống để xác định trẻ có đảm bảo khi tiến hành thủ thuật.
Thực hiện kỹ thuật
Trước khi chọc
Người làm thủ thuật và người phụ rửa tay, sát khuẩn tay, đi găng.
Vén áo và kéo cạp quần xuống để lộ bụng.
Khử khuẩn toàn bộ vùng bụng dưới rốn
Chọn nơi chọc dò
Phủ găng có lỗ
Gây tê vùng chọc.
Trong khi chọc
Rạch da dài 5 mm, sâu 5 mm.
Chọc ống thông có luồn ống qua thành bụng theo hướng thẳng góc. Khi cảm giác “sật” là đã vào ổ bụng.
Rút nòng thông khoảng 1 cm. Đẩy dần ống thông vào ổ bụng hướng về phía gò mu vùng túi cùng Douglas.
Rút lùi ống thông vài cm khi người bệnh có cảm giác tức, hơi đau.
Rút hẳn nòng thông
Trong 24 giờ đầu: cho 0,5 lít dịch vào trong ổ bụng và xả ra ngay. Nếu có máu hoặc fibrin thêm 500 đơn vị Heparin cho mỗi lít dịch rửa, tiếp tục rửa với khoảng 500ml cho đến khi dịch xả ra trong…
Đặt gạc và cố định ống thông bằng băng dính hoặc chỉ để đề phòng bội nhiễm.
Sau khi rửa
Thầy thuốc rút kim, cần đảm bảo vô khuẩn, sát khuẩn da bụng.
Dùng gạc vô khuẩn băng lại.
Đo lại mạch, huyết áp và ghi nhận xét về tình trạng người bệnh, tính chất dịch (số lượng, màu sắc).
Theo dõi
Sắc mặt.
Mạch, huyết áp
Số lượng và tính chất dịch
Tai biến và xử trí
Viêm màng bụng: kháng sinh, tiếp tục rửa màng bụng nếu cần.
Chảy máu nhiều, tụt huyết áp: truyền máu, chuyển ngoại khoa
Tài liệu tham khảo
John M Burkart (2015). Peritoneal dialysis (Beyond the Basics). UpToDate online [last updated: December 08, 2015], Available in: http://www.uptodate.com.
Kopriva-Altfahrt, G. et al. Exit-site care in Austrian peritoneal dialysis centers: A nationwide survey. Peritoneal Dialysis International, Vol.29, pp330-339. 2009.
