Đại cương
Chụp CLVT hệ động mạch cảnh có tiêm thuốc đối quang là một kỹ thuật hình ảnh tiến tiến, áp dụng rộng rãi trong chẩn đoán bệnh lý mạch máu thần kinh. Chụp mạch bằng CLVT làm giảm các nguy cơ tai biến so với thủ thuật xâm nhập trong chụp mạch số hóa xóa nền nhưng vẫn đảm bảo được chẩn đoán với độ nhạy và độ đặc hiệu cao.
Chỉ định và chống chỉ định
Chỉ định
Hẹp động mạch cảnh, sống (phát hiện trên siêu âm Doppler).
Tắc cấp tính hoặc mạn tính hệ mạch cảnh- sống (đoạn ngoài sọ).
Bóc tách động mạch cảnh, động mạch sống
Bất thường giải phẫu hệ mạch cảnh- sống, tổng kê trước mổ bắc cầu nối…
Loạn sản thành động mạch (động mạch giãn to và dài)
Theo dõi sau điều trị ngoại khoa cũng như can thiệp.
Chống chỉ định
Trong vùng thăm khám có nhiều kim loại gây nhiễu ảnh (chống chỉ định tương đối)
Người bệnh có thai (chống chỉ định tương đối)
Có chống chỉ định với thuốc đối quang.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sỹ chuyên khoa
Kỹ thuật viên điện quang
Phương tiện
Máy chụp CLVT đa dãy (từ 4 dãy trở lên)
Phim, cát-xét, hệ thống lưu trữ hình ảnh
Vật tư y tế
Bơm tiêm 10; 20ml
Bơm tiêm cho máy bơm điện
Kim tiêm 18-20G
Thuốc đối quang i-ốt tan trong nước
Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc
Nước cất hoặc nước muối sinh lý
Găng tay, mũ, khẩu trang phẫu thuật
Bộ khay quả đậu, kẹp phẫu thuật.
Bông, gạc phẫu thuật.
Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang.
Người bệnh
Người bệnh được giải thích kỹ về thủ thuật để phối hợp với thầy thuốc.
Tháo bỏ khuyên tai, vòng cổ, cặp tóc nếu có
Cần nhịn ăn, uống trước 4giờ. Có thể uống không quá 50ml nước.
Người bệnh quá kích thích, không nằm yên: Cần cho thuốc an thần…
Phiếu xét nghiệm
Có phiếu chỉ định chụp CLVT động mạch cảnh
Các bước tiến hành
Đặt người bệnh
Người bệnh được nằm ngửa trên bàn chụp
Di chuyển bàn chụp vào trong máy với định vị tia sáng cho vùng thăm khám.
Kỹ thuật
Chụp định vị
Đặt trường chụp sọ não theo một trình cho vùng thăm khám trên, dưới lều
Tiến hành cho phát tia và XỬ TRÍ hình ảnh đánh giá nhu mô não thu được trên màn hình trạm làm việc, lựa chọn các ảnh cần thiết bộc lộ bệnh lý để in phim.
Tiến hành đặt tĩnh mạch bằng kim 18G, nối máy bơm tiêm điện 2 nòng (1 nòng thuốc, 1 nòng nước muối sinh lý). Lượng thuốc đối quang sử dụng thông thường 1.5 ml/kg cân nặng
Chụp không tiêm thuốc để xóa nền.
Đặt trường chụp vùng cổ ngang C4 làm test tìm đỉnh thuốc đối quang lên mạch não cao nhất, đo nhiều thì ở động mạch cảnh (lượng thuốc test thông thường là 10ml) hoặc có thể ước lượng theo thời gian tuần hoàn.
Lựa chọn thời điểm chụp để phát tia X trong thì bơm thuốc, đặt trường chụp từ quai động mạch chủ cho tới hết nền sọ
Tiến hành bơm thuốc và chụp (có đuổi thuốc bằng nước muối sinh lý)
Hình ảnh thu được sẽ được dựng hình MIP, MPR, VRT để bộ lộ bệnh lý.
Bác sỹ đọc tổn thương, mô tả trên máy tính kết nối nội bộ và in kết quả.
Nhận định kết quả
Thấy rõ, đầy đủ, chính xác hệ thống động mạch cảnh – đốt sống trên các hình ảnh tái tạo
Tai biến và xử trí
Sợ hãi, kích động: Động viên, an ủi người bệnh
Quá lo lắng, sợ hãi: có thể cho thuốc an thần
Xử trí tai biến thuốc đối quang: xem thêm quy trình Chẩn đoán và xử trí tai biến thuốc đối quang.
