Đại cương
Kỹ thuật chụp tuyến nước bọt đối quang là kỹ thuật thăm khám tuyến nước bọt và các ống tuyến bằng cách bơm một lượng thuốc đối quang vào ống tuyến nước bọt qua lỗ đổ của ống tuyến trong khoang miệng, qua đó đánh giá được các bất thường về hình thái của hệ thống ống tuyến.
Chỉ định và chống chỉ định
Chỉ định
Sỏi ống tuyến, chít hẹp, giãn ống tuyến
Đường rò, khối u…
Chống chỉ định
Viêm tuyến nước bọt cấp
Dị ứng thuốc đối quang: chống chỉ định tương đối.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sỹ chuyên khoa
Kỹ thuật viên điện quang
Phương tiện
Máy chụp X quang
Phim, cát-xét, hệ thống lưu trữ
Vật tư tiêu hao
Ống thông Rabinov 22 Gauge và dây dẫn 0.018 inch
Các dây nối tiêm truyền tĩnh mạch
Que đè lưỡi, băng dính, gạc…
Bơm tiêm 5, 10, 20ml
Kim tiêm 18-20G
Thuốc đối quang I-ốt tan trong nước (nếu không có loại lipiodol ultrafluide)
Thuốc sát khuẩn ngoài da
Thuốc phun tê tại chỗ, thuốc an thần.
Nước cất hoặc nước muối sinh lý
Găng tay, mũ, khẩu trang phẫu thuật
Bộ khay quả đậu, kẹp phẫu thuật.
Bông, gạc phẫu thuật.
Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang.
Quả chanh tươi
Đèn chiếu sáng qua đầu
Người bệnh
Người bệnh phải được chuẩn bị trước về tâm lý, giải thích kỹ cho người bệnh và người nhà các bước kỹ thuật, các tai biến có thể có…
Người bệnh ho c người nhà người bệnh phải ký vào giấy cam kết thủ thuật trước khi chụp.
Các bước tiến hành
Chuẩn bị dụng cụ
Tẩm thuốc gây tê lên gạc.
Luồn dây dẫn vào ống thông
Nạp thuốc đối quang vào bơm tiêm, nối bơm tiêm với dây nối rồi đuổi bọt khí.
Tiến hành kỹ thuật
Xác định vị trí lỗ đổ của ống tuyến
Bằng cách quan sát hoạt động tiết nước bọt.
Có thể kích thích tiết nước bọt bằng cách nhỏ vài giọt chanh vào miệng người bệnh.
Gây tê tại chổ bằng gạc tẩm thuốc gây tê nếu cần.
Luồn dây dẫn vào ống tuyến.
Khi dây đã vào trong ống tuyến, tịnh tiến ống thông vào ống tuyến.
Đặt ống thông
Khi ống thông đã vào trong ống tuyến, một tay giữ chặt ống thông, một tay rút dây dẫn ra.
Nối ống thông với dây nối của bơm tiêm chứa thuốc đối quang.
Quấn đuôi ống thông bằng một miếng gạc, đặt miếng gạc giữa hai hàm răng người bệnh, yêu cầu người bệnh cắn chặt miếng gạc để cố định ống thông trong lúc chụp.
Tiến hành chụp
Chụp các tư thế trước-sau, nghiêng, chếch, tư thế dưới hàm-đỉnh sọ
Có thể tiến hành chụp như chụp phim toàn cảnh (panorama).
Nhận định kết quả
Kỹ thuật chụp tuyến nước bọt đúng sẽ cho thấy thuốc đối quang hiện hình ống tuyến nước bọt chính và các nhánh phụ. Phân tích kỹ kết quả để xác định các bất thường về hình thái.
Tai biến và xử trí
Xử trí tai biến thuốc đối quang: xem thêm quy trình Chẩn đoán và xử trí tai biến thuốc đối quang.
Chảy máu: rút ống thông, cầm máu bằng gạc ép.
Nhiễm trùng: có thể dự phòng bằng kháng sinh.
Khuyến khích người bệnh mát xa tuyến nước bọt sau khi chụp để giúp thải trừ thuốc đối quang nhanh.
