KÉO CỘT SỐNG BẰNG KHUNG HALO
Đại cương
Kéo khung Halo được ứng dụng cho nhiều mục đích trong điều trị kể cả trước mổ và sau mổ. Việc lắp đặt đòi hỏi những kỹ năng và hiểu biết về bệnh lý và giải phẫu vùng được găm đinh và kéo Halo. Trong và sau khi tiến hành cần đánh giá được tình trạng cột sống cổ và chăm sóc được hệ thống khung Halo.
Chỉ định
Người bệnh chấn thương cột sống cổ như: chấn thương cột sống cổ C1 kiểu
Jefferson, gãy mỏm nha loại 2 hoặc 3, gãy Hangman loại 2
Chấn thương gãy cột cột sống ở người bệnh Viêm cột sống dính khớp
Kéo nắn hoặc bất động cột sống trước mổ như: kéo khung halo trong chỉnh vẹo 2 đường (kéo sau khi lấy đĩa làm lỏng đường trước), áo Halo trong chấn thương cột sống cổ nặng chờ đợi phẫu thuật …
Bất động cột sống sau mổ ghép xương, nhiễm trùng hoặc lấy u
Quy trình kỹ thuật
Chuẩn bị người bệnh
Vệ sinh vùng găm đinh, có thể cạo tóc những vị trí đánh dấu sẽ găm đinh ở phía sau và 2 bên đầu.
Giải thích bệnh và phương pháp điều trị cho người bệnh và gia đình, các nguy cơ xẩy ra và mục đích của phương pháp
Ký cam đoan hồ sơ
Tư thế
Kéo halo điển hình được thực hiện ở tư thế nằm ngửa
Có thể tiến hành ở tư thế ngồi với những chấn thương vững hoặc không chấn thương cột sống (vẹo cột sống)
Nẹp cổ cứng (collar) phải được giữ nguyên cho đến khi hoàn thành cố định trên khung Halo.
Quy trình kéo bao gồm các bước tiến hành lắp khung halo
Bước 1: Lắp vòng Halo và găm đinh
Xác định cỡ vòng đầu, đường kính loại nhỏ từ 48 – 58 cm, loại to từ 58 – 66 cm. Chọn vòng đầu nhỏ nhất nhưng đảm bảo khoảng cách từ vòng tới đầu ít nhất 1cm. Tuy nhiên hiện tại không có nhiều cỡ được sủ dụng.
Xác định vị trí găm đinh thích hợp:
v Đinh phía trước:
Vị trí an toàn đặt đinh: trước bên, trên cung mày 1cm và 2/3 ra phía ngoài của viền ổ mắt (tránh thần kinh và mạch máu)
Các cấu trúc cần tránh ở vùng này (từ giữa sang bên): Xoang trán, thần kinh trán trong, thần kinh trên ổ mắt, thần kinh gò má thái dương, động mạch thái dương, cơ thái dương.
v Đinh phía sau:
Vị trí: Phía sau bên sọ não, ở các vị trí 4 giờ và 8 giờ hoặc bắt chéo đối bên với đinh phía trước, trên vành tai
Vùng này không có cấu trúc đặc biệt nào cần phải tránh
Cạo tóc ở vị trí găm đinh phía sau và sát khuẩn bằng Betadine hoặc cồn
Yêu cầu người bệnh nhắm mắt và thư giãn cơ mặt
Giữ các đinh thẳng hàng và duy trì được vị trí khung Halo: trên cung mày 1cm, trên vành tai và dưới đường kính vòng đầu lớn nhất
Tê tại chỗ vị trí sẽ găm kim (Lidocaine 1% + epinephrine), chọc kim qua lỗ định hướng trên khung Halo, tê đến màng xương
Thông thường khung Halo sẽ được cố định bằng 4 đinh ghim
Không cần rạch da tại vị trí găm kim và nó cũng không để lại sẹo
Các đinh nên được ghim cùng lúc để giữ vị trí khung Halo và cân bằng lực tác động lên các đinh. Ghim đồng thời xuyên qua da, qua phần mềm đến xương sọ và đến khi đạt được lực ghim đủ sẽ tự động dừng ghim lại (với hệ thống khung Halo có mũ đinh ghim an toàn hạn chế lực).
Đinh được cố định vào xương sọ, siết chặt núm vặn trên đinh đẻ cố định ghim vào vòng Halo.
Bước 2: Lắp áo
Chọn cỡ áo thích hợp dựa trên đường kính của lồng ngực, chiều cao người bệnh và dưới mũi ức 5cm
Giữ cổ nằm trên 1 đường thẳng
Nghiêng người hoặc nâng thân mình để cho phép lắp nửa áo sau
Lắp nửa áo trước và buộc cố định vào nửa sau
Cố định các thanh dọc trên áo vào khung Halo
Bước 3: Bình chỉnh cấu trúc
Mỗi thanh dọc ở phía sau được gắp với thanh dọc cùng bên ở phía trước bằng các thanh ngang qua điểm nối trên vòng Halo. Nới lỏng tất cả các khớp nối trong cấu trúc để cho phép sắp xếp thích hợp vị trí của các thanh nối với vòng Halo
Cố định cân đối giữa cấu trúc bên trái và bên phải
Siết chặt tất cả các mối nối ở các thanh nối và áo nhằm đảm bảo không làm lỏng cấu trúc
Chỉ khi hoàn thành cố định cấu trúc khung áo Halo mới có thể tháo Collar
Cấu trúc thẳng hàng đầu – cổ – ngực nhằm mục đích: giữ cho tổn thương thẳng trục, mang lại sự thoải mái cho người bệnh, giữ được các chức năng của người bệnh, đặc biệt là thị lực bình thường và khả năng nuốt bình thường.
Bước 4: Theo dõi
Ngay sau lắp Halo
Chụp X quang để đánh giá đường cong cột sống cổ và/ hoặc sự thẳng hàng của tổn thương vỡ. Phim nghiêng là tiêu chuẩn quan trọng.
Nếu được có thể cho người bệnh ngồi để đánh giá sự thẳng hàng của cổ ngực, độ vững chắc của cấu trúc và sự thoải mái của người bệnh
Theo dõi ngắn
Đánh giá tình trạng tri giác và lâm sàng
Chụp phim X quang hoặc cắt lớp vi tính nhằm đánh giá đinh gim và tình trạng cột sống cổ.
Siết lại đinh ghim sau 24 giờ lắp khung Halo. Siết lại các mấu nối tại các khớp nối trên áo và hệ thống thanh nối.
Chăm sóc sau mổ, tai biến và xử trí
Chăm sóc sau mổ
Siết lại đinh ghim sau 1 tuần lắp khung Halo
Thay đinh ghim và chuyển đinh ghim sang vị trí mới nếu có tình trạng nhiễm khuẩn hoặc nếu siết đinh không chặt – Chăm sóc vị trí đinh ghim 2 lần 1 ngày
Quan sát vị trí đinh ghim: giả mạc, chảy nước, sưng nề, đỏ
Vệ sinh bằng oxy già
Báo cáo các thay đổi cho cho bác sỹ và điều dưỡng chăm sóc
Giáo dục người bệnh tự chăm sóc bản thân
Tai biến và xử trí
Đinh gim quá sâu qua 2 bản xương sọ.
Tình huống này có thể xẩy ra với hệ thống Halo không có tay vặn vít có kiểm soát lực. Khi xẩy ra, theo dõi sát tri giác, chụp CT scanner sọ não đánh giá.
Tổn thương mạch máu và thần kinh khi găm đinh không quan tâm giải phẫu.
Băng ép chặt cầm máu và điều trị theo dõi tổn thương thần kinh sau.
Loét da vùng tỳ đè 2 vai khi lắp áo để kéo. Cần đặt đệm bông giảm lực tỳ đè.
Hệ thống khung không chắc hoặc di lệch. Chúng ta cần tiến hành chỉnh và siết lại bộ khung, chụp lại để đánh gía đường cong cột sống
