LẤY KHÍ MÁU ĐỘNG MẠCH QUAY LÀM XÉT NGHIỆM
Đại cương
Là thủ thuật lấy máu động mạch quay làm xét nghiệm khí máu.
Chỉ định
Chẩn đoán các rối loạn thăng bằng kiềm toan.
Đánh giá bản chất, mức độ nặng, theo dõi đáp ứng điều trị các rối loạn hô hấp và chuyển hóa.
Chống chỉ định
Thận trọng đối với những trường hợp rối loạn đông cầm máu.
Tuần hoàn động mạch quay kém.
Nhiễm trùng da vùng định lấy khí máu.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sĩ:
Xem xét chỉ định lấy máu động mạch.
Giải thích cho người bệnh và người nhà người bệnh mục đích của thủ thuật, các tai biến trong quá trình làm thủ thuật để người bệnh hợp tác tốt.
Điều dưỡng:
Ghi tên, tuổi, số giường của người bệnh vào sổ theo dõi xét nghiệm.
Chuẩn bị dụng cụ lấy khí máu (ống mao dẫn) hoặc bơm tiêm 1ml tráng heparin có ghi họ tên, tuổi, số giường của người bệnh trên ống.
Phương tiện
Khay quả đậu 1 chiếc.
Bơm tiêm 1ml có tráng heparin hoặc dụng cụ lấy khí máu có sẵn.
Găng sạch: 1 đôi.
Bông cồn sát trùng.
Người bệnh
Người bệnh ở tư thế thoải mái (nằm, ngồi) để cẳng tay ngửa trên mặt phẳng, cổ tay duỗi.
Các bước thực hiện
Bắt mạch cổ tay để xác định sơ bộ vị trí động mạch quay.
Rửa tay đi găng sạch.
Bắt mạch bằng ngón hai, ba (không được chọc nếu không xác định được mạch).
Sát khuẩn vùng da định lấy khí máu.
Chọc kim qua da theo góc 15 độ, mặt vát kim quay lên trên.
Nếu chọc đúng động mạch sẽ thấy máu trào qua đốc kim, dao động theo nhịp mạch.
Đối với kim gắn bơm tiêm, khi thấy máu vào kim tiêm, hút nhẹ piston. Đối với dụng cụ mao dẫn máu sẽ tự hút vào đường dẫn.
Lấy đủ lượng máu cần thiết.
Rút kim, dùng bông vô khuẩn ấn chặt vào vị trí lấy máu 5 phút.
Sát trùng và băng lại vị trí lấy khí máu.
Bàn giao nhóm xét nghiệm gửi bệnh phẩm.
Theo dõi
Kiểm tra vị trí chọc xem có chảy máu không.
Tai biến và xử trí
Các tai biến rất ít gặp: phình động mạch quay, tụ máu gây hội chứng khoang.
Trường hợp thất bại chuyển lấy khí máu động mạch quay tay bên kia hoặc động mạch cánh tay, động mạch bẹn.
Tài liệu tham khảo
Bộ Y tế “Hướng dẫn quy trình kĩ thuật bệnh viện tập 1”. Nhà Xuất bản Y học (1999).
Bộ Y tế “Hướng dẫn điều trị tập 1”. Nhà xuất bản Y học (2005).
Ngô Quý Châu “Bệnh hô hấp”. Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam (2012).
Ngô Quý Châu, Nguyễn Lân Việt, Phạm Quang Vinh, Nguyễn Đạt Anh “Bài giảng bệnh học nội khoa tập 1”. Nhà Xuất bản Y học (2012).
Nguyễn Quốc Anh, Ngô Quý Châu “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh nội khoa”. Nhà xuất bản Y học (2011).
Alfred P. Fishman, Jack A. Elias, Jay A. Fishman,”Pulmonary diseases and disorders”, 4th Mc Graw Hill company, 2008.
