Nguyên tắc
Với các bệnh phẩm sinh thiết tổn thương lành tính của da, để chẩn đoán mô bệnh học: không cắt nát bệnh phẩm và không làm dập bệnh phẩm bằng các dụng cụ phẫu tích bệnh phẩm. Bệnh phẩm cần được cố định ngay (không quá 30 phút kể từ khi bệnh phẩm được lấy ra khỏi cơ thể) trong formol trung đệm tính 10%.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sĩ giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học: 01
Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học: 02
Phương tiện, hóa chất
Bàn phẫu tích bệnh phẩm: kích thước 150cm x 120cm x 80cm, chiều cao có thể thay đổi để thích hợp cho tư thế đứng pha bệnh phẩm.
Giá đựng bệnh phẩm lưu trữ nhiều tầng: 01 cái, kích thước 200cm x 60cm x 200cm (kích thước có thể thay đổi cho phù hợp với diện tích của phòng phẫu tích bệnh phẩm, chiều cao mỗi ngăn nên từ 40cm-50cm).
Dao sắc có chuôi cầm: 02 cái, dao lưỡi mỏng: 02 cái.
Kẹp phẫu tích có mấu và không mấu: mỗi loại 02 cái có chiều dài khác nhau.
Thớt nhựa phẳng: 02 cái.
Các lọ chứa dung dịch formol đệm trung tính 10% để đựng bệnh phẩm, số lượng lọ có dung dịch cố định phụ thuộc vào số lượng mẫu cần lấy (mỗi mẫu 01 lọ). Lượng dung dịch cố định phải lớn hơn 20 lần thể tích bệnh phẩm cố định.
Bút chì mềm, nhãn giấy ghi tên, tuổi người bệnh, mã số xét nghiệm, mô xét nghiệm…
Khuôn nhựa đựng bệnh phẩm.
Găng tay, khẩu trang, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ: 03 bộ.
Vòi nước chảy, các dụng cụ và thuốc tẩy trùng để làm sạch dụng cụ.
Bình có chứa dung dịch cố định để lưu bệnh phẩm xét nghiệm thêm.
Dụng cụ có nắp kín để đựng các bệnh phẩm đã phẫu tích còn dư lại đem huỷ.
Bệnh phẩm
Bệnh phẩm được cố định ngay (không quá 30 phút kể từ khi bệnh phẩm được lấy ra khỏi cơ thể) trong formol trung đệm tính 10%, do các khoa, phòng lâm sàng gửi tới.
Phiếu xét nghiệm
Có đầy đủ thông tin về người bệnh (họ tên, tuổi, giới, địa chỉ, điện thoại), khoa phòng yêu cầu xét nghiệm.
Có ghi đầy đủ chẩn đoán lâm sàng, bao gồm các triệu chứng lâm sàng, các kết quả cận lâm sàng khác, phương pháp lấy bệnh phẩm, vị trí, số lượng bệnh phẩm.
Có ghi rõ yêu cầu xét nghiệm, tên bác sĩ yêu cầu xét nghiệm.
Ghi ngày giờ lấy bệnh phẩm, ngày giờ chuyển đến khoa giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học, có hay không có cố định bệnh phẩm sơ bộ, loại dung dịch cố định.
Có phần mô tả đại thể, số lượng bệnh phẩm lấy xét nghiệm, vùng lấy bệnh phẩm, loại mô xét nghiệm…
Các bước tiến hành
Quy trình chuẩn bị
Thường các bệnh phẩm nốt ruồi và các tổn thương lành tính khác của da có rìa diện cắt mỏng và kích thước của bệnh phẩm tùy thuộc vào kích thước của tổn thương.
Cố định kỹ bệnh phẩm trước xử lý.
Nếu có nghi ngờ ác tính trên lâm sàng hoặc đại thể, nên đánh dấu diện cắt bằng mực Tàu.
Mô tả đại thể
Kích thước bệnh phẩm
Hình dạng của bệnh phẩm
Đặc điểm bề mặt; có tổn thương hay không?
Mô tả vùng tổn thương:
Kích thước
Màu sắc
Các đặc điểm khác
Đại thể diện cắt liên quan?
Nếu cắt ngang bệnh phẩm, mô tả bề mặt của lát cắt.
Cắt lọc bệnh phẩm xét nghiệm mô bệnh học
Đối với bệnh phẩm
Đối với bệnh phẩm từ 4 – 6 mm chiều ngang: cắt ở giữa và lấy cả 2 (hình 1B).
Đối với bệnh phẩm có chiều ngang > 7mm, cắt lát 2 – 3 mm từ vùng giữa để làm xét nghiệm mô bệnh học và cố định phần còn lại trong formol đệm trung tính 10% (hình 1C).
Bảo đảm các lát cắt vuông góc với bề mặt da được vùi tốt
Hình 1. Phẫu tích bệnh phẩm phẩm tổn thương lành tính của da
Kết quả
Các mẫu mô có đủ phần tổn thương và vùng lành, cố định đúng cách.
Những sai sót và hướng xử trí
Bệnh phẩm có vùng tổn thương khó đánh giá ranh giới: cần đánh dấu tổn thương bằng mực Tàu.
Những bệnh phẩm không cố định đúng cách, bị hoại tử là không thể sửa chữa được do đó cần cố định đúng.
Bệnh phẩm nhỏ, mềm: tránh dùng kẹp có mấu kẹp chặt làm nát bệnh phẩm.
Bệnh phẩm dính vào thành lọ không được ngâm trong dung dịch cố định làm hỏng bệnh phẩm: nên cho dung dịch cố định vào lọ trước khi phẫu tích với lượng dịch đủ lớn (> 20 lần thể tích bệnh phẩm) và thả bệnh phẩm đã phẫu tích ngập trong dung dịch cố định.
