Nguyên tắc
Không để sót tổn thương, các mảnh cắt phải đại diện cho tổn thương, phải lấy được rìa diện cắt, hạch (nếu có). Bệnh phẩm sau khi pha cần được cố định ngay trong formol đệm trung tính 10%.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sĩ giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học: 01
Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học: 02
Phương tiện, hóa chất
Bàn pha bệnh phẩm: phải đủ rộng, chiều cao thích hợp cho tư thế đứng pha bệnh phẩm.
Dao sắc, kẹp, thớt nhựa sạch, phẳng.
Các lọ đựng dung dịch cố định bệnh phẩm (formol đệm trung tính 10%), thể tích dung dịch cố định lớn hơn 20-30 lần thể tích bệnh phẩm cần cố định.
Khuôn nhựa đựng bệnh phẩm.
Bút chì mềm, nhãn giấy ghi tên, tuổi người bệnh, mã số xét nghiệm, mô xét nghiệm…
Găng tay, khẩu trang, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.
Vòi nước chảy, các dụng cụ và thuốc tẩy trùng để làm sạch dụng cụ.
Bình có chứa dung dịch cố định để lưu bệnh phẩm.
Dụng cụ có nắp kín để đựng các bệnh phẩm đã pha còn dư để đem huỷ.
Bệnh phẩm
Bệnh phẩm được cố định ngay (không quá 30 phút kể từ khi bệnh phẩm được lấy ra khỏi cơ thể) trong formol trung đệm tính 10%, do các khoa, phòng lâm sàng gửi tới.
Phiếu xét nghiệm
Có đầy đủ thông tin về người bệnh (họ tên, tuổi, giới, địa chỉ, điện thoại), khoa phòng yêu cầu xét nghiệm.
Có ghi đầy đủ chẩn đoán lâm sàng, bao gồm các triệu chứng lâm sàng, các kết quả cận lâm sàng khác, phương pháp lấy bệnh phẩm, vị trí, số lượng bệnh phẩm.
Có ghi rõ yêu cầu xét nghiệm, tên bác sĩ yêu cầu xét nghiệm.
Ghi ngày giờ lấy bệnh phẩm, ngày giờ chuyển đến khoa giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học, có hay không có cố định bệnh phẩm sơ bộ, loại dung dịch cố định.
Có phần mô tả đại thể, số lượng bệnh phẩm lấy xét nghiệm, vùng lấy bệnh phẩm, loại mô xét nghiệm…
Các bước tiến hành
Quy trình chuẩn bị
Nếu có hạch (cắt bỏ tử cung tận gốc), phẫu tích hạch còn tươi và phân thành các nhóm phải, trái riêng biệt (hạch bịt, hạch liên chậu, hạch chậu).
Mở và cố định tử cung: tham khảo phần chỉ dẫn tổng quát.
Buồng trứng và vòi tử cung nếu có, tham khảo cách xử lý trong phần tương ứng.
Mô tả đại thể
Loại phẫu thuật: tận gốc hay toàn phần, hay bán phần, hay cắt bỏ phần phụ.
U: vị trí, kích thước, hình thái (đặc, nhú, hoại tử,chảy máu), màu sắc, độ lan rộng trong nội mạc; mức độ xâm lấn vào thanh mạc, dây chằng rộng, mạch máu, cổ tử cung hoặc vòi tử cung.
Phần tử cung còn lại: tham khảo phần chỉ dẫn tổng quát.
Buồng trứng và vòi tử cung nếu có, tham khảo cách xử lý trong phần tương ứng.
Hạch nếu có: số lượng, hình thái bên ngoài, có nghi ngờ bị di căn không.
Cắt lọc bệnh phẩm xét nghiệm mô bệnh học
Nếu có u rõ rệt:
3 lát cắt trong đó có 1 lát ở phần xâm lấn sâu nhất; mỗi lát phải chứa toàn bộ thành tử cung, từ nội mạc đến thanh mạc; nếu quá dày thì có thể phân mỗi lát thành 2 nửa có đánh số để có thể đặt vừa vào trong khuôn nhựa đựng mô.
2 lát cắt ở vùng nội mạc tử cung ngoài u, không cần phải chứa toàn bộ thành tử cung.
Dây chằng rộng trái và phải.
Nếu không thấy có u rõ rệt (đã xạ trị, ung thư thể nông, quá sản nội mạc):
Lấy mẫu toàn bộ nội mạc tử cung bằng những lát cắt ngang song song, dày 23mm của 2 nửa tử cung; một lát cắt có chứa toàn bộ thành tử cung, từ nội mạc tử cung tới thanh mạc; những lát khác thì gọt bỏ 2/3 ngoài lớp cơ tử cung. Đánh số thứ tự và phân biệt nửa trước hoặc nửa sau tử cung.
Phần tử cung còn lại: tham khảo phần chỉ dẫn tổng quát.
Buồng trứng và vòi tử cung: tham khảo phần tương ứng.
Hạch nếu có: Hạch bịt trái.
Hạch bịt phải.
Hạch liên chậu.
Hạch chậu trái.
Hạch chậu phải
Hình 18. Phẫu tích bệnh phẩm nội mạc tử cung cắt bỏ tử cung
Kết quả
Bệnh phẩm chứa toàn bộ tổn thương, bờ diện cắt, cố định đúng quy định.
Những sai sót và hướng xử trí
Cần luôn nhớ nếu bệnh phẩm không được cố định ngay sau khi lấy ra khỏi cơ thể hoặc cố định không đúng cách sẽ bị hoại tử là không thể sửa chữa được.
Bệnh phẩm mềm: tránh dùng kẹp có mấu kẹp chặt làm nát bệnh phẩm.
Bệnh phẩm của lần pha trước dính lại trên dụng cụ và dính vào bệnh phẩm sau:
thớt pha bệnh phẩm, dụng cụ pha phải rửa sạch trước khi pha từng bệnh phẩm.
