Đại cương
Siêu âm khớp có vai trò quan trọng trong chẩn đoán bệnh lý cơ xương khớp. Siêu âm giúp quan sát cấu trúc màng hoạt dịch, dịch khớp một cách rõ ràng, đặc biệt là trong các trường hợp viêm màng hoạt dịch khớp hoặc tràn dịch khớp mức độ ít mà lâm sàng không phát hiện được. Siêu âm khớp cho phép phát hiện tình trạng viêm màng hoạt dịch, tràn dịch ở các khớp ở sâu, khớp như: khớp háng, khớp vai, khớp bàn ngón chân, bàn ngón tay…
Ngoài ra, trong một số bệnh lý ở cơ xương khớp siêu âm còn có một số dấu hiệu tương đối đặc hiệu cho bệnh: dấu hiệu đường đôi trong bệnh gút.
Ngày nay với sự tiến bộ của khoa học, với kỹ thuật siêu âm Doppler năng lượng còn giúp phát hiện mức độ tăng sinh mạch máu màng hoạt dịch. Mức độ tăng sinh mạch máu màng hoạt dịch có vài trò trong việc đánh giá mức độ viêm khớp và đánh giá mức độ tiến triển của bệnh
Hiện nay, siêu âm khớp là xét nghiệm có giá trị, an toàn và kinh tế, trong chẩn đoán và điều trị một số bệnh cơ xương khớp.
Chỉ định
Các trường hợp viêm màng hoạt dịch khớp hoặc nghi ngờ hoặc có tràn dịch khớp trong các bệnh lý cơ xương khớp: thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp. bệnh lý cột sống thể huyết thanh âm tính, gút, viêm các điểm bám gân…
chống chỉ định
Vết thương hở phần mềm vùng khớp có chỉ định siêu âm.
Chuẩn bị
Cán bộ chuyên khoa
01 Bác sỹ đã được đào tạo và có chứng chỉ chuyên ngành cơ xương khớp và chứng chỉ siêu âm.
01 Điều dưỡng: được đào tạo và cấp chứng chỉ.
Phương tiện
01 máy siêu âm en trắng hoặc siêu âm màu có đầu dò Linear tần số từ 5MHz trở lên.
Chuẩn bị bệnh nhân
Người bệnh được giải thích trước khi làm siêu âm.
Tư thế bệnh nhân phù hợp với khớp siêu âm.
Có chỉ định của bác sỹ.
Hồ sơ bệnh án, giấy chỉ định
Hồ sơ bệnh án, đơn thuốc hoặc phiếu chỉ định siêu âm theo mẫu quy định.
Các bước tiến hành
Thực hiện tại phòng siêu âm theo quy định.
Kiểm tra hồ sơ bệnh án và/hoặc giấy chỉ định siêu âm.
Kiểm tra máy siêu âm và đầu dò.
Bệnh nhân ngồi hoặc nằm theo tư thể phù hợp với khớp siêu âm.
Cho gel vào đầu dò siêu âm.
Siêu âm khớp được chỉ định theo các mặt cắt quy định nhằm phát hiện tổn thương.
Bác sỹ ọc kết quả và kiểm tra kết quả sau khi ọc cho điều dưỡng ghi kết quả.
Điều dưỡng trả kết quả siêu âm cho bệnh nhân.
Vệ sinh đầu dò siêu âm bằng gạc mềm.
Điều dưỡng hướng dẫn bệnh nhân mang kết quả về bác sỹ chỉ định siêu âm.
Theo dõi
Siêu âm khớp là một thăm dò không can thiệp nên an toàn, không cần theo dõi bệnh nhân sau siêu âm.
Tai biến
An toàn hầu như không có tai biến
Bộ y tế, quy trình kỹ thuật bệnh viện
Grassi W, Filippucci E et al (2001), “ Ultrasonography đin the evaluation đof bone erosions”, Ann Rheum Dis; 60: 98-103
Kane D, Grassi W et al (2004), “ A brief history đof musculoskeletal ultrasound: ‘ From batsố and shipsố to babiesố and hips’, Rheumatolygy: 43: 931-933
