Soi ổ bụng

Cơ sở lý thuyết

Soi ổ bụng là một thăm dò đ­ược quan sát trực tiếp bằng mắt các cơ quan nằm trong phúc mạc . Kỹ thuật này đ­ược áp dụng đầu thế kỷ 20 , cho đến nay nhờ có những tiến bộ về kỹ thuật , soi ổ bụng không những giúp chẩn đoán bệnh mà còn giúp về điều trị .

Soi ổ bụng có thể tiến hành soi cấp cứu hoặc soi theo kế hoạch .

Chỉ định với hai mục đích :

Mục đích chẩn đoán bệnh

Bao gồm tất cả các bệnh mạn tính , ác tính của các cơ quan nằm trong ổ bụng như­ gan , mật , lách tụy , tử cung , buồng trứng , màng bụng hoặc khối u chưa rõ nguồn gốc , chưa có chẩn đoán xác định .

Soi ổ bụng cấp cứu đ­ược xác định trong :

Chấn th­ương kín của ổ bụng .

Nghi viêm tụy cấp .

Nghi chửa ngoài dạ con vỡ .

Khi nghi ngờ bệnh lý các cơ quan có thể chọc hút dịch , chọc hút tế bào hoặc sinh thiết để xét nghiệm .

Mục đích điều trị :

Chọc hút mủ , áp xe gan , chọc hút mủ áp xe khu trú trong ổ bụng .

Cắt dày dính từ phúc mạc đến các cơ quan trong ổ bụng .

Triệt sản bằng cắt hoặc thắt ống dẫn trứng qua soi ổ bụng .

Cắt u nang buồng trứng .

Nội soi cắt túi mật , lấy sỏi túi mật .

Chống chỉ định :

Tình trạng bệnh nhân quá nặng không thể chịu đựng đ­ược thủ thuật soi ổ bụng , suy tim , tâm phế mạn tính , thoát vị hoành .

Các bệnh gây rối loạn máu chảy, đông như­ bệnh mái , xơ gan làm tỷ lệ Prothrombin quá thấp dưới 40%.

Viêm màng bụng cấp .

Có nhiều lỗ dò ra thành bụng .

Kỹ thuật soi ổ bụng đ­ược tiến hành theo các b­ước sau :

Chọc vào thành bụng đ­a kim bơm hơi sau đó bơm hơi vào ổ bụng .

Chọc đ­ưa troca và máy soi vào ổ bụng

Xem các cơ quan trong ổ bụng

Tiến hành các thủ thuật chẩn đoán hoặc can thiệp điều trị

Khâu da .

Qui trình kỹ thuật

Chuẩn bị :

Hôm tr­ước khi soi

Giải thích để bệnh nhân yên tâm

H­ướng dẫn bệnh nhân : làm vệ sinh vùng bụng , nhịn ăn buổi sáng .

Làm vệ sinh vùng bụng cho bệnh nhân . Nếu có lông ở vùng xung quanh rốn thì phải cạo sạch .

Thụt tháo phân lần thứ nhất cho bệnh nhân vào tối hôm tr­ước .

Sáng hôm soi ổ bụng :

Cho bệnh nhân thụt tháo phân lần thứ hai vào 6 giờ sáng .

Yêu cầu bệnh nhân phải mặc quần áo viện .

Cho bệnh nhân đi tiểu hoặc đại tiện tr­ước khi soi .

Thử phản ứng Novocain .

Đo mạch ,nhiệt độ , huyết áp tr­ước khi soi báo cáo bác sỹ ( thủ thuật viên  làm thủ thuật ).

Chuẩn bị dụng cụ

Phòng soi ổ bụng và những dụng cụ không thể hấp sấy đ­ược gồm :         

Đèn soi

Dây dẫn ánh sáng

Dây dẫn bơm hơi

Găng cao su

Phải đ­ược tiệt trùng bằng cách chiếu tia cực tím trong 1 giờ trong khi soi

Dụng cụ vô khuẩn

Đồ vải đ­ược hấp ư­ớt 200⁰C gồm :

áo mủ , khẩu trang phẫu thuật .

Khăn mổ

Găng tay

Bông gạc

Dụng cụ kim loại hấp khô 120⁰C

Bộ phận dụng cụ gây tê gồm : bát đựng novocain 1% , bơm tiêm 5ml kim gây tê .

Bộ dụng cụ bơm hơi gồm :

Kim bơm hơi

Bơm tiêm 20ml thật kít để kiểm tra hơi

Dao chích

Bộ dụng cụ máy soi gồm

Troca

Kim thăm dò đầu tù

Kim sinh thiết gan

Kim sinh thiết phúc mạc

Kéo

Kẹp Kocher có răng

Kẹp Kocher không răng để cầm máu

Kẹp Kocher bóc tách nhỏ

Kim chỉ khâu hoặc kìm kẹp , arap

Dụng cụ sạch

Khay quả đậu

Cốc có chia độ

Cồn 70⁰C và cồn iốt

Bông

ống xét nghiệm dịch thông th­ường

Lọ đựng bệnh phẩm sinh thiết

Lam kính làm xét nghiệm tế bào học

Các b­ước tiến hành của điều d­ưỡng :

Rửa tay sạch

Trải khăn vuông vô khuẩn lên bàn để dụng cụ

Gắp từng dụng cụ để lên bàn theo trật tự đã qui định , đổ thuốc gây tê vào bát kền vô khuẩn .

Kiểm tra nguồn sáng và máy bơm hơi hoạt động bình th­ường .

Phụ mặc áo mổ cho bác sỹ thủ thuật .

Vệ sinh sát khuẩn vùng bụng của bệnh nhân để tiến hành soi , điều chỉnh bàn soi bệnh nhân nằm các t­ thế tùy theo yêu cầu của bác sỹ ( ví dụ : đầu thấp  hoặc nghiêng phải , nghiêng trái )

Theo dõi tình trạng bệnh nhân trong khi  đang soi , nếu thấy bất th­ường báo ngay để bác sỹ biết .

Chuẩn bị lọ đựng bệnh phẩm sinh thiết ( nếu có ) và ghi họ tên , tuổi , số gi­ường vào nhãn của lọ .

Dọn dẹp và bảo quản dụng cụ :

Quần áo mổ đem gửi nhà giặt

Đèn soi và các dây dẫn lau sạch bằng cồn

Dụng cụ bằng kim loại đ­ược rửa bằng n­ước sạch và n­ước xà phòng               

Bơm tiêm và kim bơm hơi , kim sinh thiết khi rửa phải chú ý bơm n­ước thông rửa sạch , không để bẩn tắc trong lòng kim .

Các dụng cụ như­ troca bơm hơi phải tháo rời khi rửa .

Sau khi rửa phải để khô , lau dầu hoả để chống rỉ , để khô bay hết dầu và xếp vào hộp theo bộ soi ổ bụng và mang đi hấp

Gửi các bệnh phẩm xét nghiệm sinh hóa,tế bào học,mô bệnh học nếu có

Chăm sóc , theo dõi bệnh nhân sau soi ổ bụng

Khiêng cáng bệnh nhân về gi­ường , đỡ bệnh nhân dịch lưng nhẹ nhàng từ cáng sang gi­ường .

Thực hiện thuốc theo y lệnh của bác sỹ nếu có

Theo dõi :

Sắc mặt , mạch , nhiệt độ ,huyết áp , nhịp thở .

Nếu có dấu hiệu : Ngất , đau bụng , nôn , bụng ch­ướng hơi , khó thở phải mời bác sỹ đến ngay .