XÉT NGHIỆM HÒA HỢP MIỄN DỊCH PHÁT MÁU Ở 22°C
(Kỹ thuật gelcard/Scangel)
(Gelcard/ scangel technique for compatibility testing at 22 °C)
NGUYÊN LÝ
Xét nghiệm hòa hợp miễn dịch phát máu ở 22 °C có nguyên lý của phản ứng ngưng kết và được sử dụng để phát hiện các kháng thể có trong huyết thanh của người nhận hoặc người cho mà các kháng thể này có khả năng gây ngưng kết trực tiếp hồng cầu của người cho hoặc người nhận trong môi trường nước muối ở 22 °C và gây tan máu trong lòng mạch [1], [2], [3].
CHỈ ĐỊNH
Xét nghiệm hòa hợp miễn dịch phát máu ở 22°C được chỉ định trong những trường hợp sau:
Truyền máu toàn phần, khối hồng cầu còn nhiều huyết tương, khối bạch cầu;
Truyền khối hồng cầu còn ít hoặc không còn huyết tương;
Truyền chế phẩm tiểu cầu, huyết tương.
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Không có chống chỉ định.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
Bác sĩ, cử nhân, kỹ thuật viên, điều dưỡng trung học.
Phương tiện – Hóa chất
Trang thiết bị
Máy ủ gelcard chuyên dụng; Máy ly tâm gelcard chuyên dụng; Máy ly tâm ống thẳng có số vòng và thời gian chính xác để ly tâm ống máu; Tủ lạnh đựng sinh phẩm…
Dụng cụ
Ống nghiệm thuỷ tinh: 12x75mm; Giá cắm ống nghiệm; Khay men hình chữ nhật: 25×30 cm; Bút marker; Pipet nhựa; Pipet tự động; Đầu côn các loại; Hộp đựng đầu côn; Giá đỡ gelcard.
Thuốc thử và hoá chất
Dung dịch Liss; Nước muối sinh lý 0,9%; Nước cất.
Tấm gelcard nước muối.
Mẫu máu để làm phản ứng hòa hợp
Gồm một ống máu tĩnh mạch đã được chống đông bằng EDTA: 2 ml.
Vật tư tiêu hao
Sổ ghi kết quả; Phiếu xét nghiệm định nhóm máu; Mũ giấy; Khẩu trang; Găng tay; Quần áo công tác.
Thời gian làm xét nghiệm: 60 phút
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Nhận mẫu máu và phiếu yêu cầu truyền máu, chế phẩm, kiểm tra và đối chiếu các thông tin trên mẫu máu và phiếu yêu cầu truyền máu. Kiểm tra về số lượng và chất lượng mẫu máu.
Chuẩn bị dụng cụ, hoá chất, sinh phẩm, trang thiết bị trước khi làm xét nghiệm.
Tiến hành kỹ thuật [4]
Bước 1: Mang dung dịch LISS được bảo quản trong tủ lạnh về nhiệt độ phòng trước khi sử dụng;
Bước 2: Chuẩn bị hồng cầu người cho và/hoặc người nhận 0,8% (10 µl hồng cầu khối và 1ml dung dịch LISS), dịch treo hồng cầu sau khi pha phải được sử dụng để làm xét nghiệm ngay; Ly tâm ống máu không chống đông để tách huyết thanh;
Bước 3: Ghi nhãn vào vị trí từng cột gel trên tấm gelcard họ và tên người nhận, mã số (nếu có), số giường, khoa, phòng… và mã số, thành phần của đơn vị máu, chế phẩm.
Bước 4: Mở tấm bảo vệ phủ trên cột gel theo đúng quy định;
Bước 5: Nhỏ 50 µl dung dịch hồng cầu 0,8% của người cho đã được chuẩn bị ở trên vào các cột gel thích hợp đã được ghi nhãn;
Bước 6: Thêm 25 µl huyết thanh hoặc huyết tương của người bệnh và người cho vào các cột gel tương ứng;
Bước 7: Ủ tấm gelcard trên 15 phút ở nhiệt độ phòng;
Bước 8: Sau ủ, ly tâm 10 phút ở máy ly tâm gelcard chuyên dụng;
Bước 9: Lấy gelcard ra khỏi máy ly tâm;
Bước 10: Đọc kết quả trên máy đọc gelcard và lưu giữ kết quả bằng phần mềm máy tính;
NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
Kết quả xét nghiệm hòa hợp phát máu ở 22 °C âm tính
Máu của người cho và người bệnh là hòa hợp; Kết hợp với kết quả xác định nhóm hệ ABO, Rh D và kết quả xét nghiệm hòa hợp miễn dịch phát máu có sử dụng kháng globulin người để quyết định phát máu và chế phẩm cho các khoa lâm sàng để truyền cho người bệnh.
Kết quả xét nghiệm hòa hợp phát máu ở 22 °C dương tính
Máu của người cho và người bệnh là không hòa hợp; Lặp lại xét nghiệm với một đơn vị máu khác và kết hợp với kết quả xác định nhóm hệ ABO, Rh D và kết quả xét nghiệm hòa hợp miễn dịch phát máu có sử dụng kháng globulin người để quyết định có hoặc không phát máu và chế phẩm cho các khoa lâm sàng để truyền cho người bệnh.
Những điểm cần chú ý khi làm xét nghiệm
Thực hiện kiểm chứng theo quy định của thông tư 26/ 2013/TT – BYT về Hướng dẫn hoạt động truyền máu [5].
Đọc kỹ và tuân thủ đúng các bước tiến hành kỹ thuật theo hướng dẫn của nhà sản xuất sinh phẩm mà hiện đơn vị đang sử dụng;
Tài liệu tham khảo
Denise M Harmening (1999) Modern blood banking and transfusion practices, fourth edition, Book Promotion & Service Co., LTD.
Đỗ Trung Phấn (2013), Kỹ thuật xét nghiệm huyết học và truyền máu ứng dụng trong lâm sàng (Tái bản lần 2), Nhà xuất bản y học năm 2013.
Geoff Daniels and Imelda Bromilow (2009), Essential Guide to Blood Groups, Blackwell.
Hướng dẫn sử dụng gelcard nước muối (Neutral Gel Card).
Thông tư 26/2013/TT – BYT đã được ban hành ngày 16/9/2013 về Hướng dẫn hoạt động truyền máu.
