Đại cương
Nẹp khớp gối (KO-Knee Orthosis) có khớp là vật tư y tế dùng trong điều trị, phục hồi chức năng nhằm kiểm soát bên ngoài phần đùi, qua gối và ôm hết phần cẳng chân.
Nẹp khớp gối có khớp dùng điều trị, phục hồi chức năng và hỗ trợ khớp gối bị tổn thương thường cho các vấn đề về dây chằng gối.
Chức năng của nẹp khớp gối có khớp:
Nắn chỉnh
Cân bằng
Cố định
Kéo giãn
Tiêu chuẩn chất lượng:
Thẩm mỹ:
Trọng lượng nhẹ
Gọn gàng, đường viền nhẵn
Lỗ thoáng hơi
Kỹ thuật:
Đường viền nẹp ôm sát theo đúng hình dáng chân
Nẹp tiếp xúc toàn bộ với bao nhựa
Nắn chỉnh độ cong trước sau hoặc hai bên
Nẹp đáp ứng đúng chỉ định
Khớp gối không bị trượt quá tầm
Trục khớp gối cơ học đồng tâm, song song
Nẹp vững chắc khi đi
Khóa nẹp đóng mở dễ dàng
Dây đai dễ dàng tháo lắp
Độ bền của nguyên vật liệu và bán thành phẩm:
Thanh nẹp và khớp gối tối đa 3 năm
Nhựa tối đa 3 năm
Da tối đa 3 năm
Thoải mái:
Không đau
Giảm chịu lực lên khớp gối
Nẹp khớp gối có khớp
Chỉ định
Nẹp khớp gối có khớp dùng điều trị, phục hồi chức năng cho các trường hợp sau:
Dây chằng bên trong hoặc bên ngoài bị liệt, tổn thương
Liệt, tổn thương dây chằng chéo trước và sau
Hạn chế ưỡn gối
Nắn chỉnh chân chữ X và O
Hỗ trợ duỗi hoặc gấp gối cho trường hợp yếu cơ (bằng cách dịch chuyển tâm khớp gối cơ học) mà vẫn duy trì tầm vận động khớp
Các bệnh lý gây biến dạng xương đùi, xương chày
Các bệnh lý gây biến dạng cấu trúc khớp hoặc bị liệt do các vấn đề thần kinh cơ tại vị trí khớp gối.
Tổn thương do đứt một phần hay hoàn toàn các dây chằng gối cần được hỗ trợ giữ ổn định khớp gối mà vẫn duy trì tầm vận động khớp gối.
Chống chỉ định
Người bệnh không hợp tác có thể gây ra biến cố khi sử dụng.
Các trường hợp có tổn thương viêm cấp gây phù nề, sưng, nóng, đỏ, đau
Người bệnh dị ứng với nguyên vật liệu
Viêm tắc tĩnh mạch giai đoạn cấp
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sĩ Phục hồi chức năng
Kỹ thuật viên Vật lý trị liệu
Kỹ thuật viên Chỉnh hình
Người bệnh
Giải thích, hướng dẫn cho người bệnh sẵn sàng hợp tác điều trị và hoàn thành thủ tục trước khi thực hiện
Phương tiện thực hiện
Máy móc và dụng cụ chuyên dụng như:
Máy mài, máy khoan
Hệ thống máy hút chân không, hệ thống máy hút bụi
Lò nung nhựa
Máy khác như máy may, máy dóng,…
Dụng cụ cầm tay chuyên dụng:
Máy khoan cầm tay, máy cưa lọng, máy khò
Dụng cụ cầm tay khác như máy thổi hơi nóng cầm tay, dũa, kìm…
Nguyên vật liệu và bán thành phẩm như:
Nhựa tấm, da, vải, carbon, khớp gối cơ học, dây đai, đinh tán, nhám dính, băng bột thạch cao, bột thạch cao
Những phụ gia và vật tư tiêu hao khác
Hồ sơ bệnh án
Hồ sơ, bệnh án đầy đủ, có chẩn đoán, chỉ định rõ ràng
Các bước tiến hành
Bước 1. thăm khám, lượng giá người bệnh.
Lượng giá các yếu tố như: bậc cơ, tầm vận động khớp, khám thần kinh, môi trường sống và làm việc
Đánh giá dáng đi bệnh lý
Xác định mục đích, tiêu chí trợ giúp của nẹp
Chỉ định nẹp phù hợp với mục đích và yêu cầu sử dụng cho từng trường hợp cụ thể
Bước 2. bó bột tạo khuôn
Đánh dấu các điểm mốc xương giải phẫu như tâm khớp gối cơ học, ghi lại kích thước và số đo trên người bệnh trước khi bó bột
Bó bột trên người bệnh để lấy khuôn mẫu phần chi thể cần hỗ trợ của nẹp
Bước 3. tạo cốt bột dương
Đánh dấu lại các điểm mốc, các điểm tỳ chịu lực và tránh chịu lực,
Hàn kín cốt và gia cố bằng băng bột trước khi đổ bột. Cách ly cốt bột bằng nước xà phòng
Điều chỉnh cốt bột, kiểm tra đường dóng cốt bột,
Pha bột và đổ bột theo tỉ lệ
Bước 4. sửa chỉnh cốt dương
Gỡ bỏ băng bột khỏi cốt dương, đánh dấu lại các điểm mốc
Dựa vào phiếu đo và các mốc đã đánh dấu trên cốt bột để xác đinh tâm khớp cơ học
Sửa chỉnh cốt dương: Dóng dựng và lấy đường dóng cho cốt bột dương, chỉnh sửa cốt theo người bệnh (phụ thuộc vào từng người bệnh trên từng trường hợp cụ thể)
Bước 5. hút nhựa
Cắt nhựa, cho nhựa vào lò
Trong quá trình đợi nhựa – chuẩn bị cốt bột, xác định tâm khớp gối cơ học, đệm, sợi tăng cường và gia cố nếu có, đi tất
Dựa vào phiếu đo và các mốc đã đánh dấu trên cốt bột để xác định tâm khớp cơ học cho khớp gối, đóng đinh vào tâm khớp
Hút nhựa
Bước 6. đặt khớp nẹp – khớp gối cơ học
Xác định và kiểm tra lại tâm khớp cơ học dựa vào số đo đã ghi lại trên phiếu đo người bệnh.
Chuẩn bị khớp và thanh nẹp sẵn sàng cho việc bẻ và uốn nẹp theo cốt bột (cắt thanh nẹp sao cho chiều dài phù hợp), hai bên thanh nẹp phải theo sát cốt bột và song song nhau trên các mặt phăng tương ứng, hai bên khớp bằng nhau và song song với mặt phẳng ngang (khớp gối và khớp cổ chân nếu có)
Xác định và khoan lỗ trên thanh nẹp sau đó khoan và cố định thanh nẹp trên cốt.
Tháo khớp nẹp khỏi cốt
Bước 7. cắt nhựa khỏi cốt bột
Vẽ và xác định đường cắt của nẹp, cần đặc biệt lưu ý đường cắt tại các khớp
Cắt nhựa khỏi cốt dương bằng cưa rung.
Bước 8. chuẩn bị cho thử nẹp trên người bệnh
Xác định đường cắt nẹp và khớp nẹp, đảm bảo khớp gối gấp tối thiểu 90 độ khi ngồi.
Khoan và bắt khớp nẹp.
Hiệu chỉnh khớp nẹp sao cho hai bên song song, khớp hoạt động trơn tru, nhẹ nhàng.
Mài sơ qua trước khi thử, không để lại cạnh sắc, đảm bảo an toàn cho người bệnh trong khi thử.
Thử nẹp trên người bệnh, dùng băng dính để cố định nẹp trong khi thử
Quan sát và kiểm tra nẹp trên người bệnh trước, trong và sau khi đeo nẹp tối thiểu 30’
Kiểm tra và đánh giá dáng đi, kiểm tra đường dóng nẹp trong quá trình đứng và đi lại.
Sửa chỉnh cần thiết trong qua trình thử nẹp trên người bệnh (kiểm tra đường cắt, điểm tỳ đè…)
Bước 9. hoàn thiện nẹp
Cắt, mài, đánh bóng và loe đường viền nẹp
Khoan lỗ thoáng
Mài và đánh bóng thanh nẹp
Tán thanh nẹp và máng nhựa bằng đinh tán đồng đã được làm tròn mũ (chuẩn bị đinh tán và tán nẹp)
May dây khóa, tán dây khóa, dán đệm xốp và đệm tăng cường, kiểm tra độ song song của khớp
Thử nẹp lần hai, quan sát, đánh giá hiệu quả và chức năng của nẹp, hướng dẫn người bệnh cách sử dụng và bảo quản nẹp.
Bước 10. kiểm tra nẹp, đánh giá lại lần cuối trước khi giao nẹp
Kiểm tra nẹp lần cuối
Giao nẹp cho người bệnh
Theo dõi, tái khám
Theo dõi người bệnh trong quá trình làm nẹp
Tái khám
Định kỳ 3-6 tháng/lần
Đánh giá kết quả sử dụng của nẹp bàn chân với tiêu chí và yêu cầu đặt ra ban đầu cho người bệnh
Đánh giá mức độ hài lòng của người bệnh với nẹp bàn chân được cung cấp
Độ vừa vặn của nẹp
Kiểm tra tình trạng nẹp nếu dây đai, khóa, đệm lót, khớp hỏng do quá trình sử dụng: thay dây đai, khóa, đệm lót, khớp, sửa chỉnh cho vừa vặn, phù hợp
Chỉ định làm mới trong các trường hợp sau:
Hết thời gian sử dụng của nguyên vật liệu
Thay đổi thiết kế để phù hợp với tiến trình điều trị, phục hồi chức năng của người bệnh
Thay đổi thiết kế để phù hợp với thay đổi về thể chất của người bệnh
Tai biến và xử trí
Tổn thương da bệnh nhân trong quá trình bó bột và tháo khuôn bột: xử trí tùy theo mức độ tổn thương của người bệnh
Đau hoặc trầy da, da đổi màu, chai do tỳ đè quá mức tại các điểm cần nắn chỉnh và điểm chịu lực do quá trình sử dụng nẹp: điều chỉnh, thay thế, thay đổi hoặc làm mới nhằm đảm bảo duy trì tốt chức năng hỗ trợ của nẹp.
