Nguyên lý
Thuốc phóng xạ dạng keo -Sulfur colloid sau khi tiêm dưới da sẽ tập trung vào hạch gác của một số bệnh ung thư (vú, dạ dày, tinh hoàn, dương vật…). Đầu dò gamma giúp phát hiện sự có mặt và vị trí của hạch gác để quyết định vét hạch trong phẫu thuật điều trị.
Chỉ định
Phát hiện và định vị hạch gác trong phẫu thuật một số bệnh ung thư: ung thư vú, vú, dạ dày, tinh hoàn, dương vật…
Chống chỉ định
Người bệnh mẫn cảm với thành phần của thuốc.
Phụ nữ có thai, đang cho con bú
Chuẩn bị
Người thực hiện
Kỹ thuật viên, điều dưỡng, nhân viên hóa dược phóng xạ , bác sỹ chuyên khoa Y học hạt nhân.
Cán bộ an toàn bức xạ
Kíp phẫu thuật ung thư
Phương tiện, thuốc phóng xạ
Máy ghi đo:
Đầu dò gamma + Máy xạ hình gamma camera, dùng bao định hướng năng lượng thấp, độ phân giải cao (LEHR).
Thuốc phóng xạ:
99mTc đánh dấu Sulfur Colloid: T1/2 = 6 giờ; mức năng lượng Eγ=140 keV.
Liều tiêm: 5-20 MBq trong thể tích 0,2ml, nếu u ở sâu dùng liều 50MBq.
Dụng cụ, vật tư tiêu hao
Bơm tiêm 1ml, 3ml, 5ml, 10ml.
Kim lấy thuốc, kim tiêm.
Bông, cồn, băng dính.
Găng tay, khẩu trang, mũ, áo choàng y tế.
Áo chì, kính chì, cái bọc bơm tiêm bằng chì, liều kế cá nhân.
Các bước tiến hành
Tiêm dưới da thuốc phóng xạ99mTc đánh dấu với Sulfur colloid. Liều lượng thông thường 5-20 MBq/0,2ml, nếu khối u ở sâu có thể dùng 50MBq.
Tiêm 4-8 vị trí xung quanh u (trong bán kính 1cm), dùng ngón tay xoa nhẹ vị trí tiêm (mục đích: dẫn lưu thuốc).
Xạ hình mạch bạch huyết (xạ hình hạch gác): một ngày trước hay cùng ngày với phẫu thuật (16-20 giờ trước phẫu thuật). Ghi hình 30-60 phút sau tiêm. Ghi hình liên tục (30 giây/hình) hay ghi hình cách khoảng mỗi 5 phút. Mở cửa sổ ghi hình 20% với mức năng lượng chính 140keV.
Vị trí của hạch canh gác được đánh dấu trên da của người bệnh.
Sử dụng đầu dò gamma tại phòng phẫu thuật sau tiêm 30 phút- 3 giờ, do phẫu thuât viên điều khiển (với sự hỗ trợ của kỹ sư hay kỹ thuật viên y học hạt nhân) để dò tìm hạch gác.
Đánh giá kết quả
Hạch gác được xác định là hạch:
Có vị trí gần với khối u nguyên phát nhất, hay
Hạch có số đếm cao nhất (thường số đếm cao gấp 10 lần mô kế cận), hay – Hạch được phát hiện đầu tiên trên xạ hình mạch bạch huyết.
Theo dõi và xử trí tai biến
Đây là kỹ thuật ghi hình an toàn, thuốc phóng xạ dùng để chẩn đoán với một liều lượng rất nhỏ nên không gây tác dụng phụ và tai biến gì trong cả quá trình ghi đo và sau ghi đo.
Tất cả những hạch được xác định là hạch gác cần được phẫu thuật và gửi giải phẫu bệnh.
Lưu ý: dùng đầu dò gamma kiểm tra lại các hạch sau khi được cắt bỏ để xác định họat độ phóng xạ.
