Đại cương
Đo liều trong xạ trị ung thư đòi hỏi phải thực hiện trong môi trường tương đương mô cơ thể.
Không thể đo trực tiếp trên cơ thể người bệnh, nên người ta thường tiến hành đo trên phantom.
Nước hoặc chất dẻo tương đương mô được dùng làm phantom và sử dụng cho mục đích đo, chuẩn liều tuyệt đối, nghĩa là đúng như đo trên cơ thể con người.
Các thiết bị, máy đo chuẩn liều tuyệt đối phải được chuẩn cấp II (cấp quốc gia) hoặc cấp I (cấp quốc tế).
Sai số của liều lối ra (Out-put) phải đạt được không quá ± 2%.
Chỉ định
Thực hiện cho tất cả các cơ sở ung bướu có máy xạ trị từ ngoài (cả Cobalt-60 và gia tốc).
Áp dụng cho các tuyến từ trung ương đến khu vực.
Tất cả các cơ sở xạ trị được trang bị đồng bộ hệ thống các máy đo, đầu đo và phantom.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Ký sư vật lý
Kỹ thuật viên xạ trị
Phương tiện, dụng cụ
Máy đo liều (dosimeter)
Đầu đo (detector), gồm loại đo photon (buồng ion hóa hình trụ) và đo electron
(buồng ion hóa phẳng, song song) nếu cơ sở được trang bị loại máy gia tốc đa năng.
Phantom chuyên dụng (nước hoặc chất dẻo tương đương mô) -Áp kế, nhiệt kế.
Tài liệu dướng dẫn kỹ thuật của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế – IAEA, TEC DOC 277 -398…
Các bước tiến hành
Bố trí hệ đo theo quy trình kỹ thuật: set-up máy đo
Nối cáp nguồn với máy đo và đẩu đo (tại buồng đặt máy điều trị)
Bố trí phantom tương ứng theo vị trí detector
Tại độ sâu 5cm trong phantom cho mức năng lượng photon 6MV
Tại độ sâu 7cm-10cm mức năng lượng photon 15MV-18 MV
Tại độ sâu liều cực đại Dmax cho các mức năng lượng chùm eleectron.
Đặt máy áp kế và nhiệt độ kế trong buồng máy điều trị.
Bật máy đo và chờ tín hiệu sẵn sàng cho phép cài đặt, nhận diện decteector
Cài đặt các thông số của đầu đo tương thích và các giá trị hiện tại của áp suất và nhiệt độ.
Thiết lập thông số vật lý của máy điều trị, bao gồm kích thước trường chiếu, khoảng cách từ nguồn đến đầu đo (Source Chamber Distance- SCD).
Tiến hành các phép đo thử, đo thực tế theo thông số chuẩn
Đọc kết quả
Ghi nhận kết quả đo ngẫu nhiên trên hệ đo của bệnh viện
Tính sai số trung bình các phép đo
Đánh giá kết quả và sai số
So sánh kết quả đo và tính toán
Đánh giá sai số theo chuẩn IAEA
So sánh kết quả và đánh giá sai số với hệ số chuẩn (cấp I hoặc cấp II)
