Đại cương
Định nghĩa: Tập nhai là sử dụng bài tập để phục hồi chức năng nhai ở người bệnh nhai kém
Khi người bệnh bị cơ nhai yếu thì không thể nhai thức ăn hoặc nhai thức ăn không kỹ dẫn đến thức ăn chưa nhuyễn được nuốt vào dạ dày.
Chỉ định
Người bệnh có khó khăn về nhai.
Chống chỉ định
Người bệnh đang hôn mê, lơ mơ.
Viêm đường hô hấp trên, dưới.
Xuất tiết nhiều đờm dãi.
Co giật
Chuẩn bị
Người thực hiện: bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên
Phương tiện
Khăn bông (dùng để choàng trên người).
Thức ăn: Cơm, bánh mỳ, bánh quy cứng…
Người bệnh:
Dành cho người bệnh có một môi trường ăn yên tĩnh, thoải mái
Hồ sơ bệnh án:
Có chỉ định của bác sĩ
Các bước tiến hành (30 phút)
Tư thế: người bệnh ngồi ở tư thế đầu cao 30-90°, gối kê sau đầu, choàng khăn ăn trước ngực, duy trì tư thế ăn thoải mái.
Cho người bệnh nhìn thức ăn sẽ cho ăn. Và nói về món ăn đó để kích thích sự thèm ăn, giúp xuất tiết dịch tiêu hóa.
Làm mẫu động tác nhai
Đặt thức ăn vào vị trí răng hàm và yêu cầu người bệnh nhai
Trợ giúp người bệnh bằng tay (giúp hàm dưới di chuyển). Yêu cầu người bệnh dùng lưỡi đẩy thức ăn sang hai bên hàm.
Cho người bệnh nhai bằng miếng nhỏ.
Người bệnh có thể không cần phải nuốt thức ăn vừa nhai.
Động viên người bệnh khi làm đúng động tác.
Chú ý:
Nên cho ăn thong thả không hối hả, thức ăn có kích thước vừa đủ để nhai. – Với người bệnh bị tai biến mạch máu não, thức ăn được đưa vào bên miệng không bị liệt.
Thức ăn phải đưa vào đúng vị trí răng hàm, để người bệnh nhai và nuốt hết thức ăn trong khoang miệng mới bón thìa thức ăn tiếp theo.
Hết bữa ăn, vệ sinh răng miệng.
Hướng dẫn người nhà cách làm và ghi hồ sơ.
Tiêu chuẩn đạt:
Người bệnh tự nhai được
Gia đình tự làm được.
Theo dõi
Ho
Sặc
Tím tái
Khó thở
Ăn xong cho người bệnh nghỉ 30 phút ở tư thế ngồi, rồi mới giúp người bệnh nằm xuống, để phòng ngừa thức ăn chảy ngược lên cổ họng.
Trong thời gian tập luyện, vẫn phải để lại ống thông mũi dạ dày hoặc bằng phương thức khác, để bổ sung đầy đủ lượng nước và dinh dưỡng.
Tai biến và xử trí
Khi người bệnh ho, phải tạm dừng đút thức ăn. Để người bệnh được nghỉ ngơi tối thiểu là 30 phút, rồi cho tập nhai lại, nếu người bệnh cứ ho mãi thì phải hoãn lại thời gian dài mới có thể cho tập lại.
Khi bị mắc nghẹn, bị sặc, phải giúp người bệnh tống hết thức ăn ra khỏi miệng: lấy tay moi móc thức ăn ra khỏi miệng, vỗ lưng, đứng phía sau lưng của người bệnh, hai tay ôm ghì bụng của người bệnh, ấn nhanh và mạnh theo hướng trong, hích mạnh và chếch lên cao, để thức ăn được tống ra khỏi miệng, có thể sử dụng ống hút đờm nhớt giúp hút ra thức ăn.
