Đại cương
Thyroglobulin là một protein phân tử lớn, đóng vai trò quyết định trong tổng hợp hormon tuyến giáp, có cấu trúc gồm 2750 acid amin với trọng lượng phân tử 330 KD, được tế bào tuyến giáp tổng hợp và cất giữ ở các nang tuyến giáp. Trong quá trình tổng hợp và vận chuyển Tg vào các nang tuyến giáp một lượng nhỏ Tg được bài tiết vào máu. Do đó, ở người bình thường vẫn xác định được một lượng Tg huyết thanh nhất định và một lượng thấp Tg chỉ ra sự có mặt của mô tuyến giáp. Như vậy, sau một thời gian nhất định những người bệnh phẫu thuật hoàn toàn tuyến giáp thành công sẽ không phát hiện được nồng độ Tg trong máu hoặc chỉ với một lượng rất thấp. Tg được coi là một marker rất có ý nghĩa trong chẩn đoán, đánh giá mức độ thành công của điều trị, theo dõi sau điều trị và phát hiện tái phát ung thư giáp trạng.
Chỉ định
Tg được chỉ định xét nghiệm trong các trường hợp:
Theo dõi đánh giá mức độ thành công sau phẫu thuật hoàn toàn tuyến giáp ở những người bệnh ung thư giáp trạng.
Phối hợp với xạ hình (WBS) để phát hiện bệnh ung thư giáp trạng tái phát. Nếu người bệnh có WBS (-) và Tg (-) nên được theo d i định kỳ bằng xét nghiệm Tg và siêu âm vùng cổ để phát hiện bệnh ung thư giáp trạng tái phát.
Chẩn đoán phân biệt những trường hợp không có tuyến giáp với các trường hợp thiểu năng tuyến giáp hoặc các trường hợp bệnh lý tuyến giáp khác.
Hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý tại tuyến giáp: ung thư giáp trạng, u nang giáp trạng lành tính, các thương tổn tuyến giáp lành tính…
Nên phối hợp với xét nghiệm Anti-Tg để tránh âm tính giả ở những trường hợp người bệnh có Anti-Tg dương tính.
Giá trị bình thường
Ở người bình thường nồng độ Tg huyết tương
Thực hiện quy cách lấy mẫu và thực hành xét nghiệm chung
Dụng cụ – hóa chất và hệ thống máy phân tích
Tuýp lấy máu chống đông, giá đựng tuýp.
Dụng cụ lấy mẫu máu chuyên dụng hoặc bơm kim tiêm thông thường, bông cồn, dây garo, bàn lấy máu, gối kê tay.
Hộp hủy kim.
Máy ly tâm, tủ lạnh chuyên dụng bảo quản hóa chất.
Hệ thống máy miễn dịch tự động: ARCHITEC, COBAS…
Hóa chất: kit thử, dung dịch calibration (chuẩn) và dung dịch QC (quality control- kiểm tra chất lượng).
Cách lấy mẫu và thực hiện xét nghiệm
Lấy máu tĩnh mạch và chuẩn bị chạy mẫu xét nghiệm
Lấy máu bằng tuýp lấy mẫu máu chuyên dụng.
Lấy máu bằng bơm kim tiêm thông dụng: Garo tĩnh mạch cần lấy máu (tĩnh mạch khu u tay), sát trùng cồn, dùng bơm kim tiêm để lấy máu, bỏ kim tiêm ra bơm máu từ từ vào thành ống nghiệm, đậy nắp và lắc nhẹ để trộn đều chất chống đông.
Chú ý: Chỉ thắt dây garo ngay trước khi lấy máu và bỏ dây garo khi hút máu để tránh bị ứ máu, làm thay đổi các thành phần và tính chất lý hóa của máu.
Các tuýp máu được mã hóa hoặc ghi số thứ tự, họ tên đầy đủ.
Quay ly tâm với tốc độ 3000 – 4000 vòng/1 phút/ trong 4-6 phút.
Thực hiện xét nghiệm và đọc kết quả xét nghiệm
Yêu cầu: Tất cả các xét nghiệm đều phải được cài đặt, cal (calibration) và chạy QC (quality control) trước khi chạy xét nghiệm.
Đặt tuýp máu nguyên thủy đã ly tâm vào rack đựng mẫu rồi đưa vào máy. Hoặc nếu cần có thể chắt huyết tương vào sample cup rồi đưa vào máy chạy xét nghiệm.
Kiểm tra lại kết quả QC, kiểm tra và in kết quả xét nghiệm của người bệnh. Ghi lại kết quả vào sổ lưu kết quả hoặc lưu vào đĩa.
Với các kết quả quá cao cần được pha loãng trên máy để có kết quả chính xác.
Chuẩn bị mẫu máu cho xét nghiệm tg
Sử dụng huyết thanh được tách từ tuýp lấy mẫu chuẩn để xét nghiệm Tg hoặc sử dụng máu chống đông bằng: Li-, Na-, NH4+-Heparin, K3-EDTA, Natri citrate để tách huyết tương cho xét nghiệm Tg.
Các mẫu huyết thanh và huyết tương nên được xét nghiệm Tg trong vòng 2 h
Độ nhạy và độ đặc hiệu
Nồng độ Tg huyết tương đặc biệt có ý nghĩa trong theo dõi phát hiện bệnh ung thư giáp trạng tái phát. Ở người bệnh ung thư giáp trạng tái phát nồng độ Tg ở mức 10 ng/mL có độ nhạy là 79 , độ đặc hiệu là 97 .
Độ nhạy của Tg trong chẩn đoán bệnh ung thư giáp trạng từ 63 – 75 . Mức độ tăng của Tg huyết tương không đặc hiệu với bệnh lý tuyến giáp đặc biệt nào.
Thời gian bán huỷ
Thời gian ban hủy của Tg:trung bình là 65,2 h và phải 25 ngày sau phẫu thuật tuyến giáp nồng độ Tg giảm xuống dưới mức 5-10 ng/mL. Vì vậy, không sử dụng xét nghiệm định lượng Tg sớm để phát hiện di căn hay đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị hóa chất hay xạ trị.
