Định nghĩa
Siêu âm chẩn đoán hạch bệnh lý ngoại vi là phương pháp làm hiện hình tổ chức hạch cần thăm khám nhằm:
Xác định bất thường về số lượng, kích thước, hình thái và cấu trúc âm của hạch hướng tới chẩn đoán một số bệnh lý biểu hiện tại hạch ngoại vi.
Phân biệt hạch bệnh lý ngoại vi với các khối tổn thương nông khác (u máu, u mỡ, u thần kinh ngoại biên, u tuyến bã…)
Chỉ định
Bao gồm tất cả các trường hợp nghi ngờ có tổn thương hạch ngoại vi (cổ, gáy, góc hàm, dưới hàm, dưới cằm, trên-dưới đòn, hố nách, bẹn, khu u, khoeo, dưới da thân-dọc các chi…).
Siêu âm định vị chọc hút tế bào kim nhỏ
Siêu âm hướng dẫn sinh thiết kim chẩn đoán mô bệnh học hạch ngoại vi
Đánh giá tình trạng hạch bệnh lý (tiến triển hoặc thoái triển) trước, trong và sau quá trình điều trị (so sánh số lượng, kích thước, hình thái và cấu trúc hạch)
Chuẩn bị
Người thực hiện
01 Bác sỹ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh.
Phương tiện
Máy siêu âm đầu dò phẳng có độ phân giải cao, tần số 7- 14Mhz. Nên dùng máy siêu âm Doppler màu nhất là sử dụng Doppler năng lượng nhằm phát hiện mạch dòng chảy thấp (3-10cm/giây).
Phòng siêu âm có ánh sáng vừa đủ.
Người bệnh
Người bệnh được giải thích sự cần thiết thăm khám siêu âm để phối hợp với thầy thuốc.
Hồ sơ bệnh án:
Theo quy định của Bộ Y tế.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Người bệnh nằm với các tư thế thích hợp để bộc lộ r vùng cần siêu âm.
Tiến hành siêu âm di chuyển đầu dò tốc độ vừa phải, với các lát cắt liên tục, khảo sát toàn bộ các nhóm hạch cần thăm khám, khi phát hiện hình ảnh hạch bất thường cần thực hiện các lát cắt khác nhau nhằm xác định:
Định khu nhóm hạch, số lượng hạch tổn thương.
Hình dạng, đường bờ hạch cần thăm khám.
Cấu trúc hạch (so với cấu trúc cơ lân cận): tăng âm, giảm âm, đồng âm, nốt vôi hóa hạch, hạch hoại tử…
Đo kích thước hạch: đường kính ngang (ĐN), đường kính dọc (ĐD), tỷ lệ ĐN/ĐD, độ dày vỏ hạch (VH) và tính tỷ lệ VH/ĐN, mật độ vỏ hạch đồng nhất.
Xác định tổ chức mỡ rốn hạch: Còn, mất và độ dày không đều vỏ hạch.
Phổ màu hạch: đánh giá tình trạng tăng sinh mạch vùng vỏ hạch.
Khảo sát các tạng lân cận khi phát hiện hạch bệnh lý ngoại vi: khảo sát thêm tuyến vú cùng bên ở phụ nữ khi có hạch bất thường ở hố nách. Khảo sát thêm tuyến giáp, tuyến nước bọt khi biểu hiện hạch bất thường vùng cổ…
Chú ý: kích thước trục lớn hạch hoặc hình ảnh giàu mạch vùng vỏ hạch không có ý nghĩa nhiều trong chẩn đoán phân biệt giữa hạch bình thường hay hạch bệnh lý.
Chẩn đoán phân biệt:
Cần chẩn đoán phân biệt với các tổn thương khu trú nông dưới da.
U máu, dị dạng mạch, thông động tĩnh mạch dưới da.
Nang tuyến bã.
U mỡ và loạn dưỡng mỡ khu trú dưới da.
U thần kinh ngoại biên.
Túi phình, giả phình động mạch.
Tụ máu khu trú.
Kén ký sinh trùng…v.v.
Tai biến và xử trí
Không có tai biến trong và sau siêu âm hạch bệnh lý
