Định nghĩa
Lấy bệnh phẩm kết mạc là kỹ thuật lấy bệnh phẩm trong các trường hợp người bệnh bị viêm kết mạc để xác định tác nhân nhân gây bệnh hoặc nuôi cấy dự phòng trước phẫu thuật đối với những trường hợp người bệnh còn một mắt độc nhất.
Chỉ định
Các trường hợp viêm kết mạc.
Nuôi cấy dự phòng trong trường hợp phẫu thuật mắt độc nhất.
Chống chỉ định
Không có.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sĩ chuyên khoa Vi sinh, bác sĩ chuyên khoa Mắt, kỹ thuật viên xét nghiệm.
Phương tiện
Đèn cồn, cồn 90º, cồn methanol, bông hấp tiệt trùng.
Dung dịch nước muối sinh lý 0,9%, thuốc gây tê bề mặt.
Curette, Kimura’s spatula đã hấp tiệt trùng, tăm bông vô trùng.
Bộ thuốc nhuộm Gram, bộ thuốc nhuộm Giemsa, thuốc nhuộm methylen blue.
Lam kính, lá kính sạch, bút viết kính, giá cắm lam, que cấy.
Kính hiển vi, tủ lạnh để sinh phẩm hóa chất, tủ ấm thường, tủ ấm CO2.
Buồng an toàn sinh học.
Gường hoặc ghế lấy bệnh phẩm, đèn soi.
Các môi trường nuôi cấy: thạch máu, thạch chocolate.
Người bệnh
Trước khi tới làm xét nghiệm không lau các chất tiết, mủ.
Làm xét nghiệm trước khi sử dụng kháng sinh. Nếu đã sử dụng phải ngừng thuốc ít nhất trước 24 giờ (ngoại trừ trường hợp viêm kết mạc cấp ở trẻ sơ sinh).
Giải thích để người bệnh yên tâm và hợp tác.
Người bệnh ở tư thế thoải mái, phù hợp với cách lấy bệnh phẩm.
Hồ sơ bệnh án
Giấy yêu cầu làm xét nghiệm của bác sĩ chuyên khoa.
Các bước tiến hành
Người bệnh nằm ngửa hoặc ngồi.
Tra 1-2 giọt dicain 1% vào kết mạc cùng đồ dưới mắt cần lấy bệnh phẩm:
Nhuộm soi tìm vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng: dùng curette hoặc Kimura’s spatula lấy tiết tố kết mạc phết lên 1-2 lam kính sạch. Dàn bệnh phẩm theo đường xoắn ốc từ trong ra ngoài, cố định bệnh phẩm bằng cồn methanol. Tiến hành nhuộm Gram, methylen blue….
Xét nghiệm tế bào học: lộn mi trên, dùng curette hoặc Kimura’s spatula vô trùng nạo nhẹ kết mạc. Khi nạo để lấy được tế bào biểu mô, kết mạc phải hơi trắng, tránh để chảy máu. Dàn bệnh phẩm theo đường xoắn ốc từ trong ra ngoài, cố định bệnh phẩm bằng cồn methanol. Tiến hành nhuộm Giemsa…
Nuôi cấy: dùng tăm bông vô trùng làm ẩm bằng nước muối sinh lý 0,9% quệt vào cùng đồ mắt bị viêm, cấy theo hình Zic-Zac vào môi trường nuôi cấy. Mỗi người bệnh cấy một đĩa môi trường riêng biệt (Chú ý lấy bệnh phẩm nuôi cấy trước khi tra thuốc gây tê).
Theo dõi
Trong khi lấy bệnh phẩm cần theo dõi về trạng thái tinh thần và thể trạng chung của người bệnh để kịp xử lý.
Tai biến và xử lý
Không có.
