Đại cương
Ung thư di căn cột sống là tổn thương thường gặp trong lâm sàng. Khối di căn phát triển tại chỗ làm biến dạng các thành phần của cột sống, đồng thời u phát triển tại chỗ gây chèn ép, xâm lấn các cơ quan xung quanh. Các tổn thương trên tại vùng cột sống tác động trực tiếp lên tủy sống và các rễ thần kinh gây mất chức năng của chúng. Tổn thương thần kinh là tổn thương không hồi phục. Vì vậy, việc ngăn chặn tổn thương ung thư phát triển tại cột sống là cần thiết để đảm bảo chức năng của tủy sống và các rễ thần kinh được toàn vẹn. Khi bắt đầu có dấu hiệu ảnh hưởng đến chức năng tủy sống và rễ thần kinh trên lâm sàng thì việc điều trị trở thành liệu pháp cấp cứu. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy nếu cấp cứu kịp thời trong vòng từ 10 giờ đến 72 giờ có thể phục hồi hoàn toàn chức năng của tủy sống và rễ thần kinh.
Chỉ định
Ung thư di căn xương cột sống có dấu hiệu tổn thương thần kinh tủy sống và các rễ thần kinh.
Chống chỉ định
Người bệnh không có chẩn đoán chắc chắn di căn cột sống có tổn thương thần kinh.
Người bệnh có chống chỉ định tia xạ.
Khi có dấu hiệu tổn thương thần kinh quá lâu (thường trên 3 ngày) thì khả năng hồi phục chức năng kém.
Cân nhắc khi cấp cứu không có lợi cho người bệnh khi người bệnh ở giai đoạn cuối, có thể trạng kém, nhiều tổn thương phối hợp, tiên lượng thời gian sống tiến tới thời gian cận tử.
Chuẩn bị
Người bệnh
Cần chắc chắn về chẩn đoán:
Chẩn đoán chắc chắn là ung thư di căn xương cột sống.
Lâm sàng: Có dấu hiệu rối loạn hoặc mất cảm giác, vận động, cơ tròn, thần kinh thực vật.
Có dấu hiệu đau thần kinh.
Cận lâm sàng: chẩn đoán hình ảnh để chẩn đoán định khu và mức độ tổn thương, tốt nhất là có chụp MRI.
Phương tiện, thiết bị
Máy tia xạ cấp cứu (Cobalt 60 – gia tốc).
Thuốc:
Corticoide (Dexamethazone – Methyl Prednisolon).
Thuốc giảm đau phù hợp.
Thuốc an thần gây ngủ.
Các bước tiến hành
Bất động hoặc hạn chế vận động người bệnh.
Thuốc giảm đau phù hợp với mức độ đau, cho thuốc theo giờ.
Thuốc Corticoide:
Dexamethazone 4mg tiêm tĩnh mạch. 2 ống/ mỗi 4 – 8 giờ. hoặc Methyl Prednisolon 40mg tiêm tĩnh mạch/ mỗi 12 – 24 giờ.
Tia xạ theo qui trình kỹ thuật.
Phác đồ tia xạ thường sử dụng: 300 rads/ngày. 10 ngày.
hoặc 400 rads/ ngày. 4 ngày.
Thuốc an thần gây ngủ về đêm.
Theo dõi
Toàn trạng người bệnh.
Phản ứng toàn thân và tại chỗ sau tia xạ.
Mức độ đau tại chỗ.
Tác dụng không mong muốn của dùng thuốc Corticoide.
Mức độ hồi phục tổn thương.
Xử trí tai biến
Khoảng 50 người bệnh ngay sau tia có cơn đau tăng lên tại chỗ, sau vài ngày thì hết, có thể điều chỉnh tăng liều thuốc giảm đau phù hợp.
Xử trí phản ứng do tia xạ.
