Woo-Jung Song, James H. Hull, and Kian Fan Chung
Giới thiệu
Ho mạn tính là một hội chứng lâm sàng đa yếu tố thường biểu hiện như ho quá mẫn ở người lớn [1]. Về mặt sinh lý, ho là một phản xạ bảo vệ do sự kích thích của các đầu tận của dây thần kinh hướng tâm nhận cảm trong đường thở. Sự khởi đầu của phản xạ ho ở người được xem là chỉ do dây thần kinh phế vị trong đường thở, nhưng nó cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các đầu vào hướng tâm nhận cảm khác bao gồm mũi (như dây thần kinh sinh ba) [2, 3]. Khi có các tình trạng bệnh lý ảnh hưởng đến các đầu tận thần kinh nhận cảm của đường thở, các đường phản xạ ho có thể bị rối loạn điều hòa và ho có thể kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm. Do đó, việc chẩn đoán và điều trị các tình trạng bệnh lý như vậy sẽ giúp bình thường hóa phản xạ ho ở bệnh nhân ho mạn tính.
Các triệu chứng đường hô hấp trên hoặc các bệnh liên quan đến vùng mũi hoặc họng thường được tìm thấy ở những bệnh nhân bị ho mạn tính, mặc dù tỷ lệ hiện mắc có thể thay
|
W.-J. Song Department of Allergy and Clinical Immunology, University of Ulsan College of Medicine, Asan Medical Center, Seoul, Korea e-mail: swj0126@amc.seoul.kr J. H. Hull · K. F. Chung The National Heart & Lung Institute, Imperial College London, London, UK Royal Brompton and Harefield NHS Foundation Trust, London, UK e-mail: j.hull@rbht.nhs.uk; f.chung@imperial.ac.uk © Springer Nature Singapore Pte Ltd. 2021 S. H. Cho, W.-J. Song (eds.), Diagnosis and Treatment of Chronic Cough, https://doi.org/10.1007/978-981-33-4029-9_4 |
đổi rất nhiều theo vùng hoặc bối cảnh lâm sàng [4–6]. Về mặt cơ học, mối quan hệ nhân quả giữa các bệnh đường thở trên và ho ở bệnh nhân ho mạn tính đã được nghi ngờ từ lâu nhưng vẫn còn tranh cãi, vì niêm mạc mũi chủ yếu được bao bọc bởi dây thần kinh sinh ba chứ không phải dây thần kinh phế vị [3]. Kích thích niêm mạc mũi bằng cách sử dụng chất kích ứng hoặc chất gây ho gây hắt hơi chứ không gây ho [3]. Tuy nhiên, trong bối cảnh lâm sàng, sự chồng chéo thường xuyên của chúng thường khiến các bác sĩ xác định sự hiện diện góp phần từ mũi hoặc thanh quản, thường được gọi là hội chứng chảy dịch mũi sau hoặc hội chứng ho đường thở trên [7]. Vẫn có sự khác biệt đáng kể trong cách tiếp cận giữa các guidelines gần đây liên quan đến các bệnh đường hô hấp trên và ho mạn tính [8– 10]. Sự thiếu đồng thuận quốc tế có thể là do thiếu bằng chứng chất lượng và cũng có thể do sự khác biệt giữa các khu vực về dịch tễ học ho và kinh nghiệm của bác sĩ lâm sàng. Điều này còn phức tạp hơn vì ho có xu hướng tự thuyên giảm hoặc do tác dụng giả dược; thường khó phân biệt chúng với các đáp ứng điều trị thực sự [11, 12]. Chương này giới thiệu các bằng chứng lâm sàng về hiệu quả của việc đánh giá và điều trị các tình trạng đường thở trên ở bệnh nhân ho mạn tính, tập trung vào mũi và thanh quản, đồng thời cũng giới thiệu một phương pháp tiếp cận lâm sàng thực dụng (Hình 4.1), dựa trên các bằng chứng và kinh nghiệm lâm sàng của các tác giả.
|
Nếu có các triệu chứng dị ứng ở mũi |
|
Thử nghiệm H1RA (ưu tiên thuốc không an thần) Thử nghiệm corticosteroid xịt mũi Test lẩy da hoặc xét nghiệm lgE đặc hiệu để thảo luận nên tránh dị nguyên hay dùng liệu pháp miễn dịch |
|
Nếu nghi ngờ có polyp mũi trong bệnh sử lâm sàng |
|
Nội soi mũi để xác định polyp mũi Kiểm tra thêm về viêm phế quản tăng bạch cầu ái toan hoặc hen khởi phát muộn |
|
Nếu nghi ngờ rối loạn chức năng thanh quản trong bệnh sử lâm sàng Test thách thức nội soi thanh quản (Challenge laryngoscopy) để xác nhận rối loạn chức năng thanh quản Đánh giá các tình trạng bệnh đồng mắc có khả năng làm trầm trọng thêm rối loạn chức năng thanh quản Liệu pháp ngôn ngữ và lời nói Thử nghiệm gabapentin, pregabalin hoặc amitriptyline |
Fig. 4.1 Phương pháp tiếp cận lâm sàng thực dụng cho bệnh nhân ho mạn tính và các triệu chứng đường thở trên.
Bệnh mũi xoang và ho mạn tính
Trước đây người ta cho rằng ở nhiều bệnh nhân, ho xảy ra trực tiếp do sự kích thích các đầu tận thần kinh nhận cảm ở niêm mạc mũi hoặc họng. Tuy nhiên, kích thích trực tiếp niêm mạc mũi bằng capsaicin hoặc histamine sẽ gây phản xạ hắt hơi nhưng không ho [3]. Hơn nữa, trong một nghiên cứu quan sát tại một phòng khám khoa mũi, chỉ có khoảng 10% bệnh nhân chảy mủ mũi sau có biểu hiện ho mà không có nguyên nhân khác nghi ngờ gây ho [13]. Ngoài ra, độ nhạy cảm của mũi họng đối với nhỏ giọt khí phun (air puff instillation) ở bệnh nhân chảy mũi sau mạn tính thấp hơn đáng kể so với nhóm chứng khỏe mạnh [14]. Những phát hiện này cho thấy rằng tình trạng viêm mũi hoặc kích thích trực tiếp niêm mạc mũi họng do chất tiết mũi sau có thể không phải là yếu tố quyết định chính trong việc thúc đẩy ho.
Tuy nhiên, có một số bằng chứng cho thấy viêm mũi có thể điều chỉnh phản xạ ho, mặc dù tác động có thể là gián tiếp [3]. Ví dụ, ở những bệnh nhân bị viêm mũi dị ứng phấn hoa, ho trở nên nhạy cảm hơn đáng kể trong mùa phấn
hoa [15]. Tương tác “mũi-ho” (nose-cough) có thể xảy ra này cho thấy mũi có thể đóng một “vai trò gác cổng” trong việc bảo vệ vật chủ đối với đường hô hấp dưới, có thể mồi (priming) cho vật chủ để phản ứng nhanh hơn với các yếu tố kích phát từ môi trường, và cũng ngụ ý rằng có thể có lợi ích từ việc điều trị viêm mũi để cải thiện tình trạng ho.
Các công cụ chẩn đoán
Có rất ít nghiên cứu đánh giá lợi ích của các xét nghiệm chẩn đoán bệnh mũi trong bối cảnh ho mạn tính, điều này thật đáng ngạc nhiên vì chúng thường chồng lấp và có tính hàn lâm đáng chú ý [6, 7, 10]. Trong một nghiên cứu trên 43 bệnh nhân bị ho mạn tính, sử dụng phác đồ chẩn đoán toàn diện, giá trị tiên đoán dương của CT xoang có thể so sánh với việc thăm khám tai mũi họng cẩn thận trong việc xác định hội chứng chảy mũi sau là nguyên nhân gây ho mạn tính (67% so với 63%) [16]. Trong một nghiên cứu tiến cứu khác trên 36 bệnh nhân ho mạn tính đã được chụp xoang, mười bệnh nhân (28%) được phát hiện có bất thường về xoang (bảy dày niêm mạc và ba mức dịch khí hoặc đục xoang); tuy nhiên, độ đặc hiệu của hình ảnh xoang để dự đoán nguyên nhân gây ho là dưới 50% [17]. Những điều này phù hợp với kinh nghiệm lâm sàng của chúng tôi, trong đó dày niêm mạc hoặc đục xoang hàm trên là một phát hiện thường xuyên ngay cả ở những đối tượng không bị ho mạn tính hoặc thậm chí có các triệu chứng về mũi, đặc biệt là ở người lớn, và những phát hiện như vậy về sự thay đổi xoang trên các xét nghiệm hình ảnh không nên kết luận quan hệ nhân quả.
Theo hiểu biết của chúng tôi, không có bằng chứng về lợi ích của nội soi mũi ở những bệnh nhân bị ho mạn tính. Theo quan điểm riêng của chúng tôi, sự hiện diện của dịch mũi có mủ hoặc chảy dịch mũi sau là thường xuyên ở những bệnh nhân không ho và do đó ít có giá trị trong việc đánh giá ho mạn tính. Trong bối cảnh nghiên cứu, người ta đã báo cáo rằng nồng độ neuropeptide trong dịch mũi, chẳng hạn như calcitonin generelated peptide hay chất P, tăng đáng kể ở những bệnh nhân chảy mũi sau có ho mạn tính so với những người không bị ho mạn tính [18]. Các phát hiện này cho thấy bản chất của dịch tiết mũi sau hoặc viêm mũi có thể quan trọng hơn sự hiện diện của nó; tuy nhiên, chúng rất khó đo lường trong các cơ sở lâm sàng thông thường. Trong khi đó, polyp mũi thường liên quan hơn ở nam giới lớn tuổi và có liên quan tích cực với tắc nghẽn mũi và mất khứu giác (hoặc giảm khứu giác) [19]. Cần lưu ý, sự hiện diện của polyp mũi có thể chỉ ra tình trạng viêm bạch cầu ái toan ở đường hô hấp dưới, ngay cả khi không có dị ứng [20, 21]. Do đó, chỉ định kiểm tra thêm cho hen khởi phát muộn hoặc viêm phế quản tăng bạch cầu ái toan ở bệnh nhân ho có polyp mũi.
Trong khi đó, các test về độ nhạy với dị ứng, chẳng hạn như test lẩy da với dị nguyên hoặc đo IgE đặc hiệu với dị nguyên trong huyết thanh, có thể hữu ích ở những bệnh nhân ho có tiền sử dị ứng, chẳng hạn như viêm kết mạc, viêm mũi hoặc hen dị ứng. Thông tin này có thể giúp thảo luận về các biện pháp phòng ngừa như tránh chất gây dị ứng hoặc khả năng giải mẫn cảm (liệu pháp miễn dịch). Tuy nhiên, ở những bệnh nhân không có tiền sử lâm sàng phù hợp, xét nghiệm IgE đặc hiệu với dị nguyên thường quy không hữu ích vì nhạy cảm IgE không triệu chứng là phổ biến cả trong trường hợp không có lâm sàng thích hợp [22]. Tóm lại, chúng tôi đề nghị rằng các xét nghiệm chẩn đoán thông thường cho các bệnh lý ở mũi, bao gồm chụp xoang, nội soi mũi hoặc xét nghiệm chất gây dị ứng, không có khả năng hữu ích ở những bệnh nhân bị ho mạn tính và bất kỳ quyết định lâm sàng nào để lựa chọn xét nghiệm phải dựa trên sự cẩn thận khám sức khỏe và khám sức khỏe.
Điều trị
Một số thử nghiệm lâm sàng ban đầu ở người lớn bị ho mạn tính đã báo cáo lợi ích của thuốc đối kháng thụ thể H1-histamine thế hệ thứ nhất (H1RA) [10]. Tuy nhiên, tác dụng của H1RA đối với ho có thể là do tác dụng trung ương của chúng, hơn là do chẹn ngoại vi các con đường H1-histamine. Do đó, đáp ứng lâm sàng với H1RA thế hệ thứ nhất không nên được sử dụng để cưỡng ép nguyên nhân gây ho là mũi xoang hay dị ứng đường hô hấp trên. Ngoài ra, cần lưu ý rằng bệnh nhân bị ho mạn tính thường là phụ nữ trung niên trở lên [23], và cần nhắc lại rằng H1RA thế hệ đầu tiên có thể liên quan đến nguy cơ tiềm ẩn các tác dụng phụ như buồn ngủ và các vấn đề thần kinh thúc đẩy nguy cơ té ngã[24].
Có một số thử nghiệm lâm sàng báo cáo hiệu quả của H1RA thế hệ hai hay H1RA không an thần đối với ho, mặc dù ho không được mô tả chi tiết. Ở những bệnh nhân bị viêm mũi và hen dị ứng theo mùa, hai thử nghiệm sử dụng desloratadine 5 mg/ngày đã báo cáo những cải thiện đáng kể về điểm số ho so với điều trị bằng giả dược [25, 26]. Trong một nghiên cứu trên 20 bệnh nhân bị ho và viêm mũi-kết mạc (rhinoconjunctivitis) dị ứng, điều trị bằng loratadine 10 mg/ngày có hiệu quả hơn đáng kể so với giả dược trong việc giảm điểm ho trong mùa phấn hoa [27]. Tuy nhiên, các thử nghiệm khác với loratadine hoặc azelastine không tìm thấy lợi ích tương tự về kết quả ho, khi so sánh với giả dược [28, 29]. Điều quan trọng là, tất cả các thử nghiệm này không được thiết kế để kiểm tra ho, mà còn có một hạn chế là nó đánh giá ho bằng cách sử dụng một thang điểm đơn giản chưa được kiểm chứng (chẳng hạn như hệ thống cho điểm 0–3). Sự khác biệt như vậy về thang điểm chưa được kiểm chứng rất khó giải thích nếu những thay đổi có ý nghĩa lâm sàng. Do đó, về tổng thể, người ta kết luận rằng chưa có bằng chứng thuyết phục nào ủng hộ việc điều trị H1RA không gây ngủ thế hệ thứ hai để giảm ho ở bệnh nhân ho mạn tính và có các triệu chứng mũi. Các thử nghiệm lâm sàng tiếp theo được đảm bảo bằng cách sử dụng các công cụ đánh giá đã được xác thực trong các khía cạnh chính của ho, chẳng hạn như tần suất ho hoặc chất lượng cuộc sống cụ thể của ho (QoL).
Rõ ràng là các H1RA không gây ngủ có thể hữu ích để giảm các triệu chứng ở mũi hoặc mắt ở bệnh nhân viêm mũi dị ứng hoặc viêm kết mạc, bất kể ho [30]. Do đó, hiện tại, bệnh sử lâm sàng gợi ý bệnh dị ứng đồng mắc hoạt động (như ngứa mũi và hắt hơi) nên thúc đẩy sự lựa chọn H1RA không an thần ở bệnh nhân ho mạn tính. Lợi ích lâm sàng của các H1RA này chưa được biết rõ ở những bệnh nhân ho không có các triệu chứng dị ứng ở mũi. Trong khi đó, bệnh nhân bị ho mạn tính thường ở độ tuổi trung niên trở lên và những người trong độ tuổi này có thể thường xuyên bị viêm mũi vận mạch (không qua trung gian histamine) [31], và theo kinh nghiệm lâm sàng của chúng tôi, H1RA không an thần không phải là một điều trị đặc biệt hữu ích để giảm ho trong những trường hợp này. Các thử nghiệm lâm sàng tiếp theo được chứng thực để xác nhận hiệu quả ở những bệnh nhân này.
Có rất ít bằng chứng về phương pháp điều trị tại chỗ ở bệnh nhân ho mạn tính. Trong một nghiên cứu thí điểm mở trên 21 bệnh nhân có triệu chứng ho mạn tính và chảy mũi sau, điểm số triệu chứng ho và mũi được cải thiện đáng kể sau 4 tuần điều trị bằng thuốc xịt mũi fluticasone, ipratropium bromide và azelastine [32]. Trong một thử nghiệm trên 36 bệnh nhân có các triệu chứng mũi hoạt động và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ổn định, thuốc xịt mũi fluticasone furoate dường như cho thấy một số lợi ích về điểm số ho sau 6 tuần, nhưng không nhất quán trong suốt thời gian thử nghiệm 12 tuần. Trong khi đó, trong một thử nghiệm trên những bệnh nhân bị ho mạn tính và viêm mũi dị ứng, điều trị bằng thuốc xịt mũi fluticasone propionate đã cải thiện đáng kể điểm VAS, nhưng không phải là QoL đặc hiệu cho ho, điểm triệu chứng ho, hoặc độ nhạy với capsaicin [33]. Tuy nhiên, thử nghiệm này [33] sử dụng phương pháp rửa mũi họng bằng nước muối thông thường, nhưng không sử dụng giả dược để so sánh; do đó những phát hiện này không thể đưa ra bất kỳ kết luận chắc chắn nào về lợi ích lâm sàng của liệu pháp steroid qua đường mũi. Một phát hiện thú vị từ nghiên cứu [33] là việc rửa mũi họng bằng nước muối sinh lý có hiệu quả hơn so với xịt mũi bằng steroid ở một số kết cục (endpoints) của ho, chẳng hạn như điểm số triệu chứng ho, QoL đặc hiệu với ho, và độ nhạy ho với capsaicin, và cải thiện kết quả ho có liên quan đáng kể đến việc giảm nồng độ histamine hoặc leukotriene C4 trong dịch rửa mũi [33]. Rõ ràng rằng một thử nghiệm có đối chứng với giả dược được đảm bảo để xác định hiệu quả của steroid hoặc rửa nước muối trong mũi trong bệnh ho mạn tính.
Rối loạn chức năng thanh quản và ho mạn tính
Thanh quản là cơ quan chính để bảo vệ đường thở dưới và được chi phối bởi dây thần kinh phế vị [34]. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi quá mẫn thanh quản hoặc rối loạn chức năng vận động của nó thường liên quan đến ho. Hầu hết bệnh nhân bị ho mãn tính khu trú cơn ho hoặc cảm giác muốn ho đến vùng họng hoặc cổ và có một số cảm giác bất thường ở họng, chẳng hạn như nhột, ngứa hoặc kích ứng [35–38]. Những triệu chứng này thường là đặc điểm kiểu “cảm giác” của quá mẫn thanh quản nhưng trong một số trường hợp có thể liên quan đến các dạng rối loạn chức năng vận động. Rối loạn chức năng thanh quản này đã được mô tả bằng nhiều tên khác nhau trong y văn, chẳng hạn như rối loạn chức năng dây thanh âm, co thắt thanh quản, cử động nếp gấp thanh quản nghịch lý, hoặc tắc nghẽn thanh quản có thể kích phát được. Nó được xác định bằng cách nhìn trực tiếp các chuyển động bị thay đổi (maladaptive hoặc rối loạn chức năng) của thanh quản, bao gồm cả việc đóng thanh quản không thích hợp [34]. Trong các nghiên cứu gần đây, sử dụng nội soi nhìn các chuyển động của thanh quản, cho thấy rối loạn chức năng thanh quản thường gặp ở 50–70% bệnh nhân bị ho mãn tính [39, 40]. Một thách thức lớn là quy trình chẩn đoán rối loạn chức năng thanh quản đòi hỏi kỹ thuật cao để được sử dụng trên các cơ sở lâm sàng thông thường [41].
Các công cụ chẩn đoán
Trong những trường hợp điển hình, bệnh sử lâm sàng nên dùng để chỉ ra sự hiện diện của rối loạn chức năng thanh quản [34]. Các triệu chứng điển hình bao gồm tiếng rít thanh quản, ho, thay đổi giọng nói và căng tức họng hoặc ngực,
chúng rất thay đổi, khởi phát nhanh chóng và bị kích phát lặp lại bởi một số tác nhân môi trường nhất định [42]. Tuy nhiên, nó cũng có thể biểu hiện như khó thở và khò khè, giống hen. Sự phức tạp này có thể làm chậm chẩn đoán rối loạn chức năng thanh quản, đôi khi dẫn đến việc điều trị bằng corticosteroid không cần thiết. Điều đáng chú ý là rối loạn chức năng thanh quản không loại trừ hen mà có thể là bệnh đồng mắc ở bệnh nhân hen (khoảng 25%) [43].
Xét nghiệm tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán rối loạn chức năng thanh quản là nội soi thanh quản ống mềm kèm bôi một chất kích phát bên ngoài hoặc khích động (provocation) (challenge laryngoscopy) [34, 42]. Test khiêu khích có thể sử dụng tác nhân khiêu khích được chọn, dựa trên bệnh sử lâm sàng của từng bệnh nhân. Không nên soi thanh quản khi nghỉ (không có yếu tố kích thích), vì chuyển động của thanh quản có thể hoàn toàn bình thường khi không có yếu tố kích phát. Một protocol CT thanh quản chuyên biệt cũng được sử dụng để xác định sự đóng bất thường hoặc quá mức của thanh quản ở một số trung tâm nghiên cứu [44]. Có các công cụ bảng câu hỏi hỗ trợ chẩn đoán rối loạn chức năng thanh quản, bao gồm Bảng câu hỏi NLHQ (Newcastle Laryngeal Hypersensitivity Questionnaire) và gần đây là thang điểm throat VAS [45, 46].
Điều trị
Điều trị tối ưu cho rối loạn chức năng thanh quản trong ho mạn tính vẫn còn được xác định. Điều quan trọng là xác định các bệnh đồng mắc có thể làm trầm trọng thêm rối loạn chức năng thanh quản, chẳng hạn như hen hoặc GERD. Tuy nhiên, mối quan hệ nhân quả với các bệnh đồng mắc có thể khó xác định.
Liệu pháp ngôn ngữ được cho là lựa chọn chính cho những bệnh nhân ho có rối loạn chức năng thanh quản (xem chi tiết ở Chương 8 trong cuốn sách này). Đây là một can thiệp đa chiều, phức tạp được thực hiện bởi các chuyên gia có kinh nghiệm, bao gồm giáo dục bệnh nhân, tập thể dục ức chế ho, chiến lược vệ sinh dây thanh để giảm kích ứng thanh quản và tư vấn giáo dục tâm lý. Dựa trên hai thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng [47, 48], hiện nay nó được khuyến cáo để điều trị bệnh nhân người lớn bị ho mạn tính kháng trị hoặc không rõ nguyên nhân. [8, 49].
Thuốc có tác dụng điều hòa thần kinh ho cũng có thể có một số tác dụng hữu ích trong việc cải thiện rối loạn chức năgn thanh quản, ho hoặc cả hai. Trong nghiên cứu của Vertigan và cộng sự, liệu pháp ngôn ngữ kèm pregabalin có hiệu quả hơn đáng kể trong việc cải thiện QoL của ho và điểm số của bộ câu hỏi triệu chứng thanh quản ở bệnh nhân ho mạn tính không rõ nguyên nhân, so với liệu pháp ngôn ngữ kèm giả dược [50]. Trong hai nghiên cứu thuần tập hồi cứu về bệnh nhân ho mạn tính được dùng gabapentin, sự hiện diện của cử động gấp thanh quản không đối xứng hoặc bệnh lý thần kinh vận động thanh quản có liên quan đáng kể với đáp ứng điều trị bằng gabapentin tốt hơn [51, 52]. Một loạt trường hợp mô tả rằng amitriptyline liều thấp có hiệu quả ở những bệnh nhân bị rối loạn chức năng dây thanh âm [53]. Do đó, đây có thể là những lựa chọn điều trị cho bệnh nhân ho có rối loạn chức năng thanh quản, mặc dù cần thêm các thử nghiệm có đối chứng với giả dược để xác nhận lợi ích của thuốc điều hòa thần kinh ho đối với rối loạn chức năng thanh quản. PPI thường được cân nhắc cho trào ngược họng thanh quản, nhưng không được khuyến cáo như một phương pháp điều trị ho mạn tính trừ khi có bằng chứng rõ ràng về trào ngược axit [8, 54].
Kết luận
Các bệnh đường thở trên hoặc các triệu chứng liên quan đến mũi hoặc thanh quản thường gặp ở những bệnh nhân bị ho mạn tính. Các bệnh về mũi họng có thể không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra ho. Tuy nhiên, viêm mũi dị ứng có thể gây nhạy cảm với phản xạ ho, và điều trị chống dị ứng có thể được chỉ định ở những bệnh nhân bị ho và viêm mũi dị ứng. Sự hiện diện của polyp mũi có thể chỉ ra tình trạng viêm nhiễm bạch cầu ái toan đi kèm ở đường hô hấp dưới, thường khởi phát ở người lớn và cần được điều trị kháng viêm. Tuy nhiên, còn thiếu bằng chứng hỗ trợ cho việc kiểm tra mũi thường quy ở bệnh nhân ho mạn tính, và quyết định lâm sàng có nên thực hiện xét nghiệm hay không phải dựa trên bệnh sử và khám lâm sàng cẩn thận. Các phương pháp điều trị bằng thuốc nhắm vào các bệnh về mũi họng không được chỉ định thường quy ở những bệnh nhân ho không có triệu chứng ở mũi, vì không có bằng chứng chất lượng để hỗ trợ việc sử dụng. H1RA thế hệ thứ nhất có thể có hiệu quả trong việc giảm ho, nhưng đáp ứng này không chứng minh được mối quan hệ nhân quả giữa dị ứng mũi và ho vì các vị trí tác động có thể bao gồm hệ thần kinh trung ương. Cần các thử nghiệm đối chứng giả dược tiếp theo để xác nhận xem H1RA thế hệ thứ hai/không an thần hay thuốc bôi tại chỗ có hiệu quả ở những bệnh nhân ho kèm các triệu chứng mũi hay không.
Quá mẫn và rối loạn chức năng thanh quản có lẽ là bệnh đồng mắc phổ biến ở những bệnh nhân ho mạn tính. Soi thanh quản ống mềm kèm bôi chất kích ứng để xác định chẩn đoán; tuy nhiên, nó là một thách thức về mặt kỹ thuật trong hầu hết các cơ sở lâm sàng thông thường. Bệnh sử lâm sàng hoặc các công cụ bộ câu hỏi có thể hữu ích để phát hiện bệnh lý thanh quản. Liệu pháp ngôn ngữ có hiệu quả ở những bệnh nhân bị ho mạn tính và rối loạn chức năng thanh quản, nhưng đây là một can thiệp phức tạp và cần được thực hiện bởi các chuyên gia có kinh nghiệm. Một số loại thuốc có tác dụng điều hòa thần kinh, chẳng hạn như pregabalin, gabapentin, hoặc amitriptyline, có thể được thử nghiệm ở những bệnh nhân này; tuy nhiên, cần có thêm bằng chứng để xác nhận tính hiệu quả, an toàn và cơ chế hoạt động của chúng.
References
Morice AH, Millqvist E, Belvisi MG, Bieksiene K, Birring SS, Chung KF, et al. Expert opinion on the cough hypersensitivity syndrome in respiratory medicine. Eur Respir J. 2014;44:1132–48.
Canning BJ, Chang AB, Bolser DC, Smith JA, Mazzone SB, McGarvey L, et al. Anatomy and neurophysiology of cough: CHEST Guideline and Expert Panel report. Chest. 2014;146:1633–48.
Plevkova J, Song WJ. Chronic cough in subjects with upper airway diseases – analysis of mechanisms and clinical applications. Asia Pac Allergy. 2013;3:127–35.
Morice AH, Fontana GA, Sovijarvi AR, Pistolesi M, Chung KF, Widdicombe J, et al. The diagnosis and management of chronic cough. Eur Respir J. 2004;24:481–92.
Morice AH. Post-nasal drip syndrome—a symptom to be sniffed at? Pulm Pharmacol Ther. 2004;17:343–5.
Sanu A, Eccles R. Postnasal drip syndrome. Two hundred years of controversy between UK and USA. Rhinology. 2008;46:86.
Pratter MR. Chronic upper airway cough syndrome secondary to rhinosinus diseases (previously referred to as postnasal drip syndrome): ACCP evidence-based clinical practice guidelines. Chest. 2006;129:63S–71S.
Morice AH, Millqvist E, Bieksiene K, Birring SS, Dicpinigaitis P, Domingo Ribas C, et al. ERS guidelines on the diagnosis and treatment of chronic cough in adults and children. Eur Respir J. 2020;55
Lai K, Shen H, Zhou X, Qiu Z, Cai S, Huang K, et al. Clinical practice guidelines for diagnosis and management of cough-Chinese Thoracic Society (CTS) Asthma Consortium. J Thorac Dis. 2018;10:6314–51.
Song DJ, Song WJ, Kwon JW, Kim GW, Kim MA, Kim MY, et al. KAAACI evidence-based clinical practice guidelines for chronic cough in adults and children in Korea. Allergy Asthma Immunol Res. 2018;10:591–613.
Eccles R. The powerful placebo effect in cough: relevance to treatment and clinical trials. Lung. 2020;198:13–21.
Lee SE, Lee JH, Kim HJ, Lee BJ, Cho SH, Price D, et al. Inhaled corticosteroids and placebo treatment effects in adult patients with cough: a systematic review and meta-analysis. Allergy Asthma Immunol Res. 2019;11:856–70.
O’Hara J, Jones N. “Post-nasal drip syndrome”: most patients with purulent nasal secretions do not complain of chronic cough. Rhinology. 2006;44:270–3.
Bucher S, Schmid-Grendelmeier P, Soyka MB. Altered viscosity of nasal secretions in postnasal drip. Chest. 2019;156:659–66.
Pecova R, Zucha J, Pec M, Neuschlova M, Hanzel P, Tatar M. Cough reflex sensitivity testing in in seasonal allergic rhinitis patients and healthy volunteers. J Physiol Pharmacol. 2008;59(Suppl 6):557–64.
McGarvey L, Heaney L, Lawson J, Johnston B, Scally C, Ennis M, et al. Evaluation and outcome of patients with chronic non-productive cough using a comprehensive diagnostic protocol. Thorax. 1998;53:738–43.
Pratter MR, Bartter T, Lotano R. The role of sinus imaging in the treatment of chronic cough in adults. Chest. 1999;116:1287–91.
Lim K, Rank M, Kita H, Patel A, Moore E. Neuropeptide levels in nasal secretions from patients with and without chronic cough. Ann Allergy Asthma Immunol. 2011;107:360.
Song WJ, Lee JH, Won HK, Bachert C. Chronic rhinosinusitis with nasal polyps in older adults: clinical presentation, pathophysiology, and comorbidity. Curr Allergy Asthma Rep. 2019;19:46.
Tomassen P, Vandeplas G, Van Zele T, Cardell LO, Arebro J, Olze H, et al. Inflammatory endotypes of chronic rhinosinusitis based on cluster analysis of biomarkers. J Allergy Clin Immunol. 2016;137:1449–56e4.
Song WJ, Sintobin I, Sohn KH, Kang MG, Park HK, Jo EJ, et al. Staphylococcal enterotoxin IgE sensitization in late-onset severe eosinophilic asthma in the elderly. Clin Exp Allergy. 2016;46:411–21.
Cox L, Williams B, Sicherer S, Oppenheimer J, Sher L, Hamilton R, et al. Pearls and pitfalls of allergy diagnostic testing: report from the American college of allergy, asthma and immunology/American academy of allergy, asthma and immunology specific IgE test task force. Ann Allergy Asthma Immunol. 2008;101:580–92.
Morice AH, Jakes AD, Faruqi S, Birring SS, McGarvey L, Canning B, et al. A worldwide survey of chronic cough: a manifestation of enhanced somatosensory response. Eur Respir J. 2014;44:1149–55.
Church M, Maurer M, Simons F, Bindslev-Jensen C, Van Cauwenberge P, Bousquet J, et al. Risk of first- generation H1-antihistamines: a GA2LEN position paper. Allergy. 2010;65:459–66.
Berger WE, Schenkel EJ, Mansfield LE. Safety and efficacy of desloratadine 5 mg in asthma patients with seasonal allergic rhinitis and nasal congestion. Ann Allergy Asthma Immunol. 2002;89:485–91.
Baena-Cagnani CE, Berger WE, DuBuske LM, Gurné SE, Stryszak P, Lorber R, et al. Comparative effects of desloratadine versus montelukast on asthma symptoms and use of β2-agonists in patients with seasonal allergic rhinitis and asthma. Int Arch Allergy Immunol. 2003;130:307–13.
Ciprandi G, Buscaglia S, Catrullo A, Marchesi E, Bianchi B, Canonica GW. Loratadine in the treatment of cough associated with allergic rhinoconjunctivitis. Ann Allergy Asthma Immunol. 1995;75:115–20.
Weiler JM, Donnelly A, Campbell BH, Connell JT, Diamond L, Hamilton LH, et al. Multicenter, double- blind, multiple-dose, parallel-groups efficacy and safety trial of azelastine, chlorpheniramine, and placebo in the treatment of spring allergic rhinitis. J Allergy Clin Immunol. 1988;82:801–11.
Dirksen A, Engel T, Frolund L, Heinig JH, Svendsen UG, Weeke B. Effect of a non-sedative antihistaminic (loratadine) in moderate asthma. A doubleblind controlled clinical crossover-trial. Allergy. 1989;44:566–71.
Brozek JL, Bousquet J, Agache I, Agarwal A, Bachert C, Bosnic-Anticevich S, et al. Allergic rhinitis and its impact on asthma (ARIA) guidelines-2016 revision. J Allergy Clin Immunol. 2017;140:950–8.
Garay R. Mechanisms of vasomotor rhinitis. Allergy. 2004;59:4–10.
Macedo P, Saleh H, Torrego A, Arbery J, MacKay I, Durham SR, et al. Postnasal drip and chronic cough: an open interventional study. Respir Med. 2009;103:1700–5.
Lin L, Chen Z, Cao Y, Sun G. Normal saline solution nasal-pharyngeal irrigation improves chronic cough associated with allergic rhinitis. Am J Rhinol Allergy. 2017;31:96–104.
Hull JH, Backer V, Gibson PG, Fowler SJ. Laryngeal dysfunction: assessment and management for the clinician. Am J Respir Crit Care Med. 2016;194:1062–72.
Vertigan AE, Gibson PG. Chronic refractory cough as a sensory neuropathy: evidence from a reinterpretation of cough triggers. J Voice. 2011;25:596–601.
Hilton E, Marsden P, Thurston A, Kennedy S, Decalmer S, Smith JA. Clinical features of the urge- to- cough in patients with chronic cough. Respir Med. 2015;109:701–7.
Won HK, Kang SY, Kang Y, An J, Lee JH, Lee SM, et al. Cough-related laryngeal sensations and triggers in adults with chronic cough: symptom profile and impact. Allergy Asthma Immunol Res. 2019;11:622–31.
Hull JH, Menon A. Laryngeal hypersensitivity in chronic cough. Pulm Pharmacol Ther. 2015;35:111–6.
Vertigan AE, Kapela SM, Kearney EK, Gibson PG. Laryngeal dysfunction in cough hypersensitivity syndrome: a cross-sectional observational study. J Allergy Clin Immunol Pract. 2018;6:2087–95.
Vertigan AE, Kapela SL, Gibson PG. Chronic cough in Vocal Cord Dysfunction: description of a clinical entity. Respir Med. 2020;168:105990.
Famokunwa B, Walsted ES, Hull JH. Assessing laryngeal function and hypersensitivity. Pulm Pharmacol Ther. 2019;56:108–15.
Hull JH, Walsted ES, Feary J, Cullinan P, Scadding G, Bailey E, et al. Continuous laryngoscopy during provocation in the assessment of inducible laryngeal obstruction. Laryngoscope. 2019;129:1863–6.
Lee JH, An J, Won HK, Kang Y, Kwon HS, Kim TB, et al. Prevalence and impact of comorbid laryngeal dysfunction in asthma: a systematic review and meta- analysis. J Allergy Clin Immunol. 2020;145: 1165–73.
Low K, Lau KK, Holmes P, Crossett M, Vallance N, Phyland D, et al. Abnormal vocal cord function in difficult-to-treat asthma. Am J Respir Crit Care Med. 2011;184:50–6.
Vertigan AE, Bone SL, Gibson PG. Development and validation of the Newcastle laryngeal hypersensitivity questionnaire. Cough. 2014;10(1)
Hull JH, Walsted ES, Pavitt MJ, Tidmarsh B, Selby J. An evaluation of a throat discomfort visual analogue scale in chronic cough. Eur Respir J. 2020;55
Vertigan AE, Theodoros DG, Gibson PG, Winkworth AL. Efficacy of speech pathology management for chronic cough: a randomised placebo controlled trial of treatment efficacy. Thorax. 2006;61:1065–9.
Chamberlain Mitchell SA, Garrod R, Clark L, Douiri A, Parker SM, Ellis J, et al. Physiotherapy, and speech and language therapy intervention for patients with refractory chronic cough: a multicentre randomised control trial. Thorax. 2017;72:129–36.
Gibson P, Wang G, McGarvey L, Vertigan AE, Altman KW, Birring SS, et al. Treatment of unexplained chronic cough: CHEST Guideline and Expert Panel Report. Chest. 2016;149:27–44.
Vertigan AE, Kapela SL, Ryan NM, Birring SS, McElduff P, Pregabalin GPG. Speech pathology combination therapy for refractory chronic cough: a randomized controlled trial. Chest. 2016;149:639–48.
Lee B, Woo P. Chronic cough as a sign of laryngeal sensory neuropathy: diagnosis and treatment. Ann Otol Rhinol Laryngol. 2005;114:253–7.
Giliberto JP, Dibildox D, Merati A. Unilateral laryngoscopic findings associated with response to gabapentin in patients with chronic cough. JAMA Otolaryngol Head Neck Surg. 2017;143:1081–5.
Varney V, Parnell H, Evans J, Cooke N, Lloyd J, Bolton J. The successful treatment of vocal cord dysfunction with low-dose amitriptyline – including literature review. J Asthma Allergy. 2009;2:105–10.
Kahrilas PJ, Altman KW, Chang AB, Field SK, Harding SM, Lane AP, et al. Chronic cough due to gastroesophageal reflux in adults: CHEST guideline and expert panel report. Chest. 2016;150: 1341–60
