Viêm tủy ngang là một tình trạng viêm ở một đoạn của tủy sống. Viêm tủy là thuật ngữ chỉ tình trạng viêm của tủy sống, ngang là từ đơn giản mô tả vị trí của tình trạng viêm ngang qua chiều rộng của tủy sống. Phản ứng viêm làm tổn thương hoặc phá hủy myelin của các sợi tế bào thần kinh.
Bệnh cảnh lâm sàng gồm liệt cơ, rối loạn cảm giác ở thấp bên dưới khoanh tủy bị tổn thương. Các cơ bị liệt có thể là cơ hô hấp (cơ liên sườn, cơ hoành) hay các cơ ở chi trên, chi dưới. Các rối loạn cảm giác hay gặp là cảm giác tê bì, kiến bò, bỏng rát, đau nhói, đau các cơ ở cổ, đau lưng, đau ngực. Rối loạn cơ tròn là một triệu chứng thường có với biểu hiện bí tiểu, táo bón. Bệnh nặng nếu có liệt cơ hô hấp dẫn đến khó thở và nhiều trường hợp phải thở máy.
Điều trị viêm tủy cắt ngang bao gồm hai liệu pháp chủ yếu: sử dụng corticoid và thay huyết tương (plasma exchange). Corticoid được sử dụng sớm ngay trong giai đoạn cấp nhằm mục tiêu chống viêm, ức chế miễn dịch làm giảm tổn thương. Hoạt chất được dùng là methylprednisolon 1.000mg pha truyền tĩnh mạch trong 3-5 ngày. Bên cạnh corticoid, cũng có thể sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch khác như cyclophosphamid. Thay huyết tương nhằm mục tiêu loại bỏ phức hợp kháng nguyên kháng thể khỏi máu bệnh nhân và được chỉ định cho những thể viêm tủy cắt ngang trung bình và nặng (có liệt cơ nhiều). Liệu pháp này có thể dùng sau khi sử dụng corticoid thất bại. Các biện pháp khác như cho thở máy nếu bệnh nhân có suy hô hấp, nuôi dưỡng, bù nước điện giải, chống loét vùng tì đè, chống bội nhiễm…
biện pháp lọc huyết tương điều trị trong viêm tủy ngang chưa được thực hiện rộng rãi tại các bệnh viện. khoa nội thần kinh – bệnh viện twqđ 108 chúng tôi đã thực hiện phương pháp này lần đầu tiên trên bệnh nhân viêm tủy ngang.
Dưới đây là một trường hợp bệnh nhân viêm tủy ngang được điều trị thành công bằng phương pháp lọc huyết tương sau khi điều trị corticoid liều cao thất bại.
Bệnh nhân: Nguyễn Văn L. Năm sinh: 1932 Giới tính: Nam
Vào viện: 11 giờ ngày 20/03/2018.
– Lý do vào viện: Liệt hoàn toàn hai chân, bí tiểu tiện.
– Bệnh sử: Lúc 3 giờ ngày 20/3/2018 bệnh nhân đột ngột yếu hai chân, tê bì từ ngang rốn trở xuống, bí tiểu tiện.
– Tiền sử: Tăng huyết áp.
– Khám: + Thể trạng gầy, cao 175cm, cân nặng 51 kg.
+ Khám thần kinh: Tỉnh táo, tiếp xúc tốt, liệt hoàn toàn hai chân (sức cơ 0/5), rối loạn cảm giác từ T9-T10-T11, rối loạn cơ tròn phải đặt sonde.
– Xét nghiệm:
+ Xét nghiệm dịch não tủy tăng protein 0,93g/L, tế bào bạch cầu 2 hạt/ vi trường.
+ Chụp MRI cột sống ngực: Chưa rõ tổn thương.
+ Công thức máu: Hồng cầu: 4,65 T/L, Bạch cầu: 9,73 G/L, Tiểu cầu: 179 G/L.
+ Sinh hóa máu: Glucose 4,24mmol/l, Ure 7,03mmo/l, Creatinin 72μmol/l; GOT/GPT: 41/22 U/l.
Na/K/Cl: 139/4,0/106 mmol/l.
+ Miễn dịch: anti – HIV (-), HbsAg (-).
Bệnh nhân được điều trị Solumedrol 500mg x 2 lọ/ ngày pha truyền tĩnh mạch trong 5 ngày. Thuốc tăng dẫn truyền thần kinh (Nivalin 2,5mg x 2 ống/ ngày), thuốc phục hồi bao myelin (Nucleo CMP x 1 ống/ ngày), vitamin nhóm B (Trivit B x 1 ống/ ngày), lý liệu bất động tại giường. Sau 5 ngày điều trị corticoid liều cao sức cơ hai chân chưa cải thiện (vẫn 0/5), chúng tôi đã tiến hành lọc huyết tương cho bệnh nhân 5 lần cách ngày. Sau 5 lần lọc huyết tương sức cơ hai chân cải thiện từ 0/5 đến 2-3/5, rút sonde tiểu bệnh nhân tự tiểu tiện được, giảm tê bì nhiều. Hiện tại bệnh nhân có thể đứng và dìu đi lại được. Như vậy viêm tủy ngang là một bệnh lý cấp tính cần được chẩn đoán và điều trị sớm để giảm các biến chứng thần kinh cho bệnh nhân, phục hồi vận động sớm, phương pháp lọc huyết tương được sử dụng sau khi dùng corticoid liều cao thất bại đã giúp bệnh thuyên giảm tuy nhiên chưa nhiều bệnh viện thực hiện kỹ thuật này. Khoa Nội Thần Kinh chúng tôi đã áp dụng phương pháp này và bước đầu đã thu được những kết quả tốt. Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện trên nhiều bệnh nhân và sẽ có những báo cáo về kết quả điều trị tiếp theo.
