Đại cương
Tay giả là sự thay thế cho một phần tay của cơ thể bị mất đi. Không có tay giả nào có thể thay thế được hoàn toàn tất cả các chức năng của tay thật. Có loại tay giả thẩm mỹ, tay giả chức năng hoặc loại tay giả kết hợp của cả hai. Tay giả có thể thay thế một phần nào tay bình thường và được sử dụng như một cái kẹp nhưng thiếu các cử động khéo léo của các ngón tay. Các kẹp ấy được mở ra hay đóng lại là nhờ cử động của đai vai.
Đối với mức cắt cụt cao trên khuỷu cần phải có một khớp khuỷu giả, cần có một hệ thống dây treo đơn giản, người cụt tay có thể tự mang lấy.
Chỉ định
Mức cắt cụt ngang xương cánh tay.
Tháo khớp khuỷu và những mức cắt cụt ở khớp khuỷu.
chống chỉ định
Mỏm cụt nhiễm trùng sau phẫu thuật.
Sưng, phù nề đầu mỏm cụt.
Co rút hay biến dạng gập khớp vai.
Tay giả trên khuỷu không vừa vặn.
Chuẩn bị
Người thực hiện quy trình kỹ thuật:
Kỹ thuật viên vật lý trị liệu
Phương tiện:
Tay giả trên khuỷu, bàn tập, ghế ngồi.
Người bệnh:
Phải hợp tác và được giải thích rõ mục đích tập luyện.
Hồ sơ bệnh án:
Được Bác sĩ chỉ định tập luyện với tay giả trên khuỷu.
Các bước tiến hành
Kiểm tra hồ sơ: thông tin về cách sống, tâm lý và việc làm của người cụt tay.
Kiểm tra người bệnh: hiểu biết được các phần của tay giả để tham gia tích cực vào quá trình tập luyện sử dụng tay giả.
Thực hiện kỹ thuật
Cách mang và tháo tay giả ra
Sử dụng tay giả thẩm mỹ: trước tiên sẽ mặc một vòng đai nách ở tay lành rồi hấc tay giả để đưa vào ổ mỏm cụt. Người cụt trên khuỷu có khúc cụt dài hơn sẽ đặt tay giả vào trong mỏm cụt sau khi mang các dây đai xung quanh tay lành của họ. Điều này có thể khó khăn và phải được tập luyện nhiều.
Sử dụng tay giả chức năng dùng năng lượng cơ thể: Trước tiên, mỏm cụt được đặt vào trong ổ mỏm cụt, các dây đeo được đưa ngang vòng qua lưng và những móc khóa dây nách sẽ được buộc chặt lại.
Hướng dẫn cách tháo và gắn lại kẹp móc
Hướng dẫn cách tháo và gắn lại hệ thống dây điều khiển
Hướng dẫn cách thay đổi vị trí cổ tay, có loại cổ tay giả xoay được.
Nắm lấy bộ phận điều khiển và đóng mở kẹp móc, cho người cụt tay lập lại vài lần.
Cách khóa và mở khớp khuỷu:
+ Kỹ thuật viên để tay trên vai (bên cắt cụt) để giữ vai cho vững chắc, nói người bệnh giãn nghỉ, bắt đầu với khuỷu không khóa và thẳng.
+ Kỹ thuật viên đưa tay giả về phía sau cho đến khi nghe khuỷu tay khép lại. Tiếp tục giữ vai người bệnh với tay kia.
+ Lặp lại nhiều lần, rồi để người bệnh tự làm cử động này với sự điều khiển của mỏm cụt. Khi mới tập khóa khuỷu, bảo người bệnh nên tập với khớp khuỷu thẳng. + Khi người bệnh đã hiểu cách sử dụng khóa khớp khuỷu rồi, họ có thể chỉ cử động mỏm cụt ít thôi vẫn có thể có kết quả như trước.
+ Cách gập và duỗi khuỷu: đối với mỏm cụt trên khuỷu, động tác đưa mỏm cụt về phía trước kẹp móc sẽ mở ra, với khuỷu tay đã khóa. Nếu chưa khóa, khuỷu sẽ gập lại khi người cụt tay đưa mỏm cụt về phía trước khi mới bắt đầu tập gập khuỷu, nên cho người bệnh biết trước là họ sẽ bị kẹp móc đập vào mặt nếu họ dùng sức quá mạnh.
+ Tay giả buông thẳng, khuỷu không khóa.
+ Kỹ thuật viên để một tay trên vai bên cắt cụt và nắm lấy kẹp móc với tay kia. + Đưa cẳng tay lên đến 900 gập và chỉ cho người bệnh thấy cử động này làm dây điều khiển lỏng ra.
+ Rồi đưa cẳng tay về phía trước đến khi dây điều khiển siết lại. + Bảo người bệnh cố đưa tay giữ tay giả ở vị trí duỗi.
+ Bảo người bệnh hạ mỏm cụt xuống và nhìn khuỷu tay duỗi ra.
+ Hướng dẫn cách đưa tay giả về phía trước và tự gập khuỷu lại, cho họ biết trước là có thể bị kẹp móc đập vào mặt nếu dùng sức quá nhiều.
+ Người bệnh phải tập cho đến khi kiểm soát được tốc độ và tầm hoạt động.
Vận hành kẹp móc: Cử động dùng để sử dụng kẹp móc giống như cử động dùng để gập khuỷu:
+ Gập khuỷu và khóa lại
+ Đưa mỏm cụt về phía trước kẹp móc sẽ mở ra (hay đóng lại tùy loại kẹp móc).
+ Đưa mỏm cụt ra sau kẹp móc sẽ đóng lại.
Sự khéo léo của người bệnh dùng tay giả tùy ở tác dụng hữu hiệu của tay kia 3.8. Khi dạy người cụt tay sử dụng tay giả, kỹ thuật viên nên theo 2 nguyên tắc sau:
+ Nếu tay kia có tác dụng nhiều hơn tay bị cụt trên khuỷu thì ta nên dạy cho người bệnh làm với cả hai tay.
+ Nếu tay kia có tác dụng ít hơn tay bị cụt trên khuỷu thì ta phải biết rằng tay giả sẽ làm việc một mình.
Nhắc người cụt tay phải khóa khuỷu trước mới có thể sử dụng kẹp móc được. Họ không thể nắm lấy một vật rồi gập khuỷu tay lại để nâng lên như tay bình thường.
Theo dõi
Kỹ thuật viên phải theo dõi và khuyến khích người bệnh tăng thêm sự tự tin và tập quen dần dần với việc chịu đựng cảm giác khó chịu ban đầu khi mang tay giả trên khuỷu.
Sau mỗi buổi tập, nếu người bệnh phàn nàn có sự thay đổi cảm giác khi mang tay giả, bị đau đớn hay phồng rộp… Kỹ thuật viên chỉnh hình phải kiểm tra lại ổ mỏm cụt ở vùng nách và hệ thống dây treo xem có vừa vặn, các vòng dây ở nách có chặt quá hay không?
Cách giữ gìn tay giả:
Đừng dùng kẹp móc để đập, vì như thế kẹp móc dễ bị hư.
Đừng dùng kẹp móc để bấy một vật lên như thế hai ngón kẹp móc sẽ không thẳng hàng nữa.
Đừng để bàn tay móc hay bàn tay giả trong nước. Những bộ phận cử động sẽ bị rỉ và làm giới hạn cử động.
Nếu khớp khuỷu hay tay kẹp bị khóa ở vị trí không thay đổi được như ý muốn. Người bệnh không nên dùng sức mạnh để tự sửa mà nên đem đi sửa.
Nên giữ gìn vỏ nhựa sạch sẽ, rửa vỏ nhựa bằng xà phòng và nước ấm để đề phòng tổn hại cho da.
Vỏ mỏm cụt phải giặt sạch sẽ thường xuyên.
Đừng đưa tay giả đến gần xe hay máy đang chạy vì nếu kẹp móc vướng sẽ gây thương tích cho người bệnh.
Tai biến và xử trí
Tổn thương bề mặt da do loét: rửa nước muối sinh lý, giữ gìn da khô ráo sạch sẽ.
