Nội dung

Kỹ thuật thụt tháo

Mục đích

Bơm nước hay những dung dịch khác vào trực tràng và ruột già với mục đích kích thích những nhu động của ruột để tống phân ra ngoài dễ dàng.

Chỉ định – chống chỉ định

Chỉ định

Táo bón.

Trước khi giải phẫu có gây mê hay giải phẫu đường tiêu hóa.

Trước khi thụt chất cản quang vào ruột.

Trước khi cho thuốc hay thức ăn vào ruột.

Trước khi sinh.

Trước khi soi trực tràng.

Chống chỉ định

Bệnh thương hàn.

Viêm ruột thừa.

Bán tắc ruột, tắc ruột hay xoắn ruột.

Nhận định người bệnh

Tình trạng bệnh: táo bón, bệnh lý về đường tiêu hoá dưới, khối u trong  ổ bụng.

Tình trạng tri giác: tỉnh, hôn mê, phản xạ cơ vòng liệt hay không.

Cảm giác đau tức vùng bụng, tính chất phân.

Chuẩn bị người bệnh

Giải thích người bệnh hoặc người nhà người bệnh biết việc mình làm để họ yên tâm.

Tư thế người bệnh thích hợp. Nếu người bệnh nặng cần có người trợ giúp.

Dọn dẹp dụng cụ

Xử lý dụng cụ theo đúng qui trình khử khuẩn và tiệt khuẩn.

Những dụng cụ khác trả về chỗ cũ: bình phong, trụ treo.

Ghi hồ sơ

Ngày giờ thụt tháo.

Dung dịch dùng để thụt,  số lượng và nhiệt độ.

Kết quả của thụt tháo và  sự quan sát phân.

Phản ứng của người bệnh  nếu có.

Tên người điều dưỡng thực hiện.

Hình 43.1. Kỹ thuật thụt tháo

Những điểm cần lưu ý

Nước không chảy vào ruột, kiểm soát lại canule hoặc ống thông.

Trong lúc cho nước vào, nếu người bệnh kêu đau bụng hoặc muốn đi đại tiện thì ngưng ngay không cho chảy tiếp tục, khi các dấu chứng trên giảm bớt, tiếp tục cho nước chảy vào với áp lực nhẹ hơn lúc đầu.

Bock để cách mặt giường khoảng 40 cm để giảm bớt áp lực và khó chịu cho người bệnh.

Khuyên người bệnh giữ nước trong ruột càng lâu càng tốt, ít nhất là 15 phút sau.

Nhiệt độ của dung dịch thụt khoảng 37400C để tránh kích thích nhu  động ruột. 

Hình 43.2. Khay đựng dụng cụ thụt tháo

Bảng 43.1. Bảng kiểm lượng giá kỹ năng soạn thảo dụng cụ thụt tháo

Stt

Nội dung

Thang điểm

0

1

2

1

Rửa tay

 

 

 

2

Trải khăn sạch

 

 

 

3

Soạn các dụng cụ trong khăn:

Bock laveur, khóa ống lại, quấn gọn dây dẫn vào block

Cho dung dịch thụt theo y lệnh vào bock, nhiệt độ khoảng

37-40 độ, số lượng 500-1000ml

Gạc miếng

Chất trơn

Canule Rectal (người bệnh cơ vòng tự chủ)

Sonde Rectal và ống nối (người bệnh cơ vòng không tự chủ)

 

 

 

4

Soạn các dụng cụ ngoài khăn:

Găng tay sạch

Bon hạt đậu

Men đắp

Tấm cao su

Bô tròn có nắp (khăn) đậy kín

Giấy vệ sinh

Trụ treo

Bình phong

 

 

 

Tổng cộng

 

 

 

Tổng số điểm đạt được

 

 

Bảng 43.2. Bảng kiểm hướng dẫn học kỹ năng thụt tháo trên người bệnh có cơ vòng tự chủ

Stt

Nội dung

ý nghĩa

Tiêu chuẩn cần đạt

1

Báo giải thích người bệnh

Giúp người bệnh an tâm và hợp tác

ân cần, cảm thông, thấu hiểu

2

Che bình phong  

Người bệnh yên tâm, và hợp tác

Giữ cho người bệnh

được kín đáo

3

Trải vải cao su dưới mông người bệnh, phủ vải đắp

Giúp người bệnh tiện

nghi, sạch sẽ, kín đáo

Động tác gọn gàng và giữ an toàn cho người bệnh 

4

Bộc lộ mông người bệnh ra

Thực hiện kỹ thuật được dễ dàng

Chỉ để lộ vùng hậu môn

5

Cho người bệnh nằm nghiêng trái sát mép giường 

Theo tư thế giải phẫu

Người bệnh nằm tư thế an toàn và tiện nghi

6

Treo bock cách mặt giường 45cm 

áp lực dịch chảy mạnh quá sẽ gây kích thích nhu

động ruột

Bock   thụt   không

được treo cao quá vị trí hậu môn của người bệnh 45cm

7

Mang găng tay sạch

Giảm nguy cơ lây nhiễm

Găng tay vừa với kích cỡ của bàn tay

8

Lắp canule rectal vào dây cao su

Người bệnh giữ nước

được 

Dây câu dẫn phải có bộ khoá và gắn vừa với canule để tránh gây rò rỉ nước ra

ngoài

9

Thoa trơn: 2/3 Canule 

Tránh tổn thương niêm mạc hậu môn trực tràng

Thoa từ đầu của canule lên đến thân, tránh bít các lỗ của canule

10

Đuổi khí 

Tránh khích thích nhu động ruột do khí lạnh

trong lòng ống

Đuổi khí vào bồn hạt đậu đến khi hết dòng nước lạnh

11

Đưa canule vào hậu môn sâu khoảng 2/3 canule,  chếch theo hướng rốn 

Theo đúng tư thế giải phẫu tránh tổn thương niêm mạc trực tràng

Bảo người bệnh hít thở sâu

12

Mở khóa cho nước chảy từ từ

Cho dịch vào trong trực tràng với áp lực nhẹ

Cho tốc độ dịch chảy vào từ từ, tay giữ canule tránh để tụt vào trong hậu môn

 

13

Theo dõi dịch ở bock, hỏi cảm giác người bệnh, điều chỉnh tốc độ nước cho thích hợp  

Tránh kích thích nhu động ruột

 

Người bệnh đau bụng khi cho dịch chảy vào thì ngưng và bảo người bệnh há miệng thở đều cho đến khi hết cảm giác đau bụng mới cho dịch chảy lại nhưng với tốc độ chậm hơn lúc ban đầu 

 

14

Dặn người bệnh cố gắng giữ nước trong ruột

Thời gian giữ nước trong ruột càng lâu càng làm cho phân mềm và dễ

tống xuất ra ngoài

 

Dặn người bệnh ráng giữ nước trong bụng

ít nhất là 1015 phút

15

Mặc quần cho người bệnh, cho người bệnh nằm lại tiên nghi

Giúp người bệnh tiện nghi

Giữ cho người bệnh luôn kín đáo trong khi thực hiện thủ thuật

 

16

Dọn dụng cụ, ghi hồ sơ

Theo dõi và quản lý người bệnh

Ghi lại những công việc đã làm

 

Bảng 43.3. Bảng kiểm hướng dẫn học kỹ năng thụt tháo trên người bệnh có cơ vòng không tự chủ

Stt

Nội dung

ý nghĩa

Tiêu chuẩn cần đạt

1

Báo giải thích người bệnh

Giúp người bệnh an tâm và hợp tác

ân cần, cảm thông,

thấu hiểu

2

Che bình phong  

Người bệnh yên tâm, và hợp tác

Giữ cho người bệnh được kín đáo

3

Trải vải cao su dưới mông người bệnh, phủ vải đắp

Giúp người bệnh được tiện nghi, sạch sẽ, kín đáo

Động tác gọn gàng và giữ an toàn cho người bệnh 

4

Bỏ hẳn quần người bệnh ra

Thực hiện kỹ thuật được dễ dàng

Chỉ để lộ vùng hậu môn

5

Tư thế người bệnh nằm ngửa trên bô dẹt 

Tư thế tiện việc đặt ống thông trên người bệnh cơ vòng không tự chủ

Người bệnh nằm tư thế an toàn và tiện nghi

6

Treo bock cách mặt giường 45cm

áp lực dịch chảy mạnh quá sẽ gây kích thích nhu động ruột

Bock thụt không được treo cao quá vị trí hậu môn của người bệnh 45cm

7

Mang găng sạch

Giảm nguy cơ lây nhiễm

Găng tay vừa với kích cỡ của bàn tay

8

Lắp ống thông Rectal vào dây cao su

Người bệnh không giữ nước được 

Dây câu dẫn phải có bộ khoá và gắn vừa với ống thông để tránh gây rò rỉ nước ra ngoài

9

Thoa trơn 8-10cm ống thông

Rectal 

Tránh tổn thương niêm mạc hậu môn-trực tràng

Thoa từ đầu của ống thông lên đến thân, tránh bít các lỗ của ống thông

10

Đuổi khí vào bồn hạt đậu

Tránh khích thích nhu động ruột do khí lạnh

trong lòng ống

Đuổi khí vào bồn hạt đậu đến khi hết dòng nước lạnh

11

Đưa ống thông vào hậu môn

8-10cm theo hướng rốn 

Theo đúng tư thế giải phẫu tránh tổn thương niêm mạc trực tràng

Bảo người bệnh hít thở sâu (nếu được)

12

Mở khóa cho nước chảy từ từ, tay giữ ống thông

Cho dịch vào trong trực tràng với áp lực nhẹ

Cho tốc độ dịch chảy vào từ từ, tay giữ canule tránh để tụt vào trong hậu môn, 

13

Theo dõi dịch ở bock, hỏi cảm giác người bệnh, điều chỉnh tốc

độ nước cho thích hợp  

Tránh kích thích nhu

động ruột

Người bệnh không giữ nước được nên phải luôn nằm trên bô dẹt để tránh dịch phân chảy ra ngoài

14

Giúp người bệnh tiện nghi 

Giúp người bệnh tiện nghi

Giữ cho người bệnh luôn kín đáo trong khi thực hiện thủ thuật

15

Dọn dụng cụ, rửa tay, ghi hồ sơ

Theo dõi và quản lý người bệnh

Ghi lại những công việc đã làm

Bảng 43.4. Bảng kiểm lượng giá thực hiện kỹ năng thụt tháo

Stt

Nội dung

Thang điểm

0

1

2

1

Báo giải thích người bệnh

 

 

 

2

Che bình phong  

 

 

 

3

Trải vải cao su dưới mông người bệnh, phủ vải đắp

 

 

 

4

Lộ mông, hay bỏ quần người bệnh ra

 

 

 

5

Tư thế người bệnh:

Nằm nghiêng trái sát mép giường (Canule Rectal)

Nằm ngưã trên bô dẹt (ống thông Rectal)

 

 

 

6

Treo bock cách mặt giường 45cm 

 

 

 

7

Mang găng sạch

 

 

 

8

Lắp Canule Rectal hoặc ống thông Rectal vaò dây cao su

 

 

 

9

Thoa trơn: 2/3 Canule hoặc 8-10cm ống thông Rectal 

 

 

 

10

Đuổi khí vào bồn hạt đậu

 

 

 

11

Mở vải đắp, bảo người bệnh hít thở sâu, đưa ống vào hậu môn:

Canule: đưa chếch theo hướng rốn 2/3 Canule 

ống thông: đưa nhẹ nhàng vào hậu môn 8-10cm theo hướng rốn  

 

 

 

12

Mở khóa cho nước chảy từ từ, tay giữ Canule hoặc ống thông

 

 

 

13

Theo dõi dịch ở bock, hỏi cảm giác người bệnh, điều chỉnh tốc độ nước cho thích hợp  

 

 

 

14

Khi nước trong bock gần hết, khoá lại

 

 

 

15

Rút Canule hoặc ống thông Rectal, xả hết nước còn lại vào bồn tiêu, tháo Canule hoặc ống thông Rectal 

 

 

 

16

Dặn người bệnh cố gắng giữ nước 10-15 phút (nếu được)

 

 

 

17

Giúp người bệnh tiện nghi 

 

 

 

18

Giúp người bệnh đi vệ sinh (nếu cần)

 

 

 

19

Dọn dụng cụ 

 

 

 

20

Tháo găng tay, rửa tay 

 

 

 

21

Ghi hồ sơ