PHẪU THUẬT THÁO BỎ DẪN LƯU NÃO THẤT – TÂM NHĨ TRONG GIÃN NÃO THẤT
Đại cương
Giãn não thất là tổn thương rất thường gặp trong các bệnh lý sọ não. Phẫu thuật dẫn lưu não thất ổ bụng (tâm nhĩ) là lựa chọn phổ biến cho bệnh lý này. Tuy nhiên, phẫu thuật đặt dẫn lưu não thất như vậy có tỷ lệ biến chứng rất cao, đặt ra nhiều thách thức với các phẫu thuật viên thần kinh.
Các biến chứng hay gặp sau khi đặt dẫn lưu bao gồm: tắc dẫn lưu, nhiễm trùng dây dẫn lưu, hỏng valve, các bệnh lý trong ổ bụng, dẫn lưu quá nhiều, hội chứng não thất khe …
Việc đặt dân lưu não thất như vậy có tác dụng giải quyết vấn đề tắc nghẽn của dịch não tuỷ và thường được lưu lại trong cơ thể người bệnh cho đến suốt đời. Trong một số hoàn cảnh, việc tháo bỏ dẫn lưu được đặt ra khi tác dụng của dẫn lưu đó không còn nữa hoặc khi dẫn lưu đó gây hại cho người bệnh.
Chỉ định
Tắc dẫn lưu (ở đầu trên, ở đầu dưới hoặc do valve).
Nhiễm trùng dẫn lưu (do viêm não màng não hoặc các nhiễm trùng trong ở bụng).
Hoại tử da, toác vết mổ, lộ valve hoặc dây dẫn lưu.
Dẫn lưu quá nhiều gây biến chứng giảm áp lực nội sọ.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Phẫu thuật viên thần kinh.
Hai phụ mổ.
Kíp gây mê: Bác sĩ gây mê, KTV phụ gây mê, nhân viên trợ giúp.
Kíp dụng cụ: Dụng cụ viên, chạy ngoài.
Người bệnh
Được chẩn đoán bệnh, xét nghiệm sinh học, đánh giá toàn trạng bệnh phối hợp và được điều trị, nuôi dưỡng, cân bằng đủ đảm bảo cho cuộc phẫu thuật dự kiến.
Người bệnh và gia đình được giải thích rõ trước mổ về tình trạng bệnh và tình trạng chung, về những khả năng phẫu thuật sẽ thực hiện, về những tai biến, biến chứng, di chứng có thể gặp do bệnh, do phẫu thuật, do gây mê, tê, giảm đau, do cơ địa của người bệnh.
Người bệnh được vệ sinh, gội đầu, tắm rửa sạch. Tóc có thể cạo hoặc không, nhịn ăn uống trước mổ ít nhất 6h.
Phương tiện:
Bộ dụng cụ đại phẫu, một số dụng cụ chuyên về phẫu thuật thần kinh, thuốc, dịch truyền…
Dự kiến thời gian phẫu thuật: 90 phút.
Các bước tiến hành
Tư thế
Nằm ngửa.
Vai kê cao.
Đầu nghiêng sang bên đối diện bên mổ tối đa.
Vô cảm
Gây mê nội khí quản.
Kỹ thuật
Bước 1: Rạch da đầu trên trước, phẫu tích bộc lộ dây dẫn lưu và valve.
Bước 2: Rút dẫn lưu từ từ rút đầu trên dẫn lưu ra khỏi nhu mô não tránh gây chảy máu nhu mô hoặc chảy máu vào não thất.
Từ từ kéo đầu dưới dẫn lưu và valve qua đường rạch đầu trên nếu có thể.
Trong trường hợp dẫn lưu ko kéo ra được thì phải mở bụng đầu dưới và phẫu tích dây dẫn lưu sau đó mới rút qua đầu trên.
Nếu có chảy máu thì phải cầm máu bằng bipolar và các vật liệ cầm máu.
Bít đường rò của DNT qua lỗ dây dẫn lưu ở đầu trên bằng spongel.
Đóng phúc mạc thành bụng nếu có mở đầu dưới.
Đóng da theo các lớp giải phẫu đầu trên, đầu dưới.
Theo dõi và xử trí tai biến
Theo dõi
Tình trạng toàn thân: mạch, huyết áp, hô hấp.
Tình trạng nhiễm trùng: nhiệt độ, cấy dịch não tuỷ lấy trong mổ.
Tình trạng thần kinh: tri giác, thần kinh khư trú, co giật,…
Tình trạng của vết mổ: sát khuẩn thay băng 2 ngày/lần, theo dõi chảy máu, nhiễm trùng vết mổ.
Xử trí biến chứng và tai biến
Nhiễm trùng: điều trị nội khoa, theo kháng sinh đồ.
Chảy máu: mổ lại lấy máu tụ, cầm máu hoặc theo dõi, điều trị nội khoa.
Giãn não thất trở lại: đặt lại dẫn lưu não thất.
