PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TỦY XƯƠNG (TỪ CẮT XƯƠNG SƯỜN)
Nguyên tắc
Nếu quan sát không thấy có bất thường, chỉ lấy tủy xương làm theo quy trình pha tủy xương thông lệ (không khử calci). Nếu quan sát trên đại thể có bất thường, phải cắt, cố định, khử calci, lấy mẫu làm xét nghiệm mô bệnh học.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sĩ giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học: 01
Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học: 02
Phương tiện, hóa chất
Bàn pha bệnh phẩm: phải đủ rộng, chiều cao thích hợp cho tư thế đứng pha bệnh phẩm.
Cưa, dao sắc, kẹp, thớt nhựa sạch, phẳng.
Các lọ đựng dung dịch cố định bệnh phẩm (formol đệm trung tính 10%), thể tích dung dịch cố định lớn hơn 20-30 lần thể tích bệnh phẩm cần cố định.
Khuôn nhựa đựng bệnh phẩm.
Bút chì mềm, nhãn giấy ghi tên, tuổi người bệnh, mã số xét nghiệm, mô xét nghiệm…
Găng tay, khẩu trang, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.
Vòi nước chảy, các dụng cụ và thuốc tẩy trùng để làm sạch dụng cụ.
Bình có chứa dung dịch cố định để lưu bệnh phẩm.
Dụng cụ có nắp kín để đựng các bệnh phẩm đã pha còn dư để đem huỷ.
Bệnh phẩm
Bệnh phẩm được cố định ngay (không quá 30 phút kể từ khi bệnh phẩm được lấy ra khỏi cơ thể) trong formol trung đệm tính 10%, do các khoa, phòng lâm sàng gửi tới.
Phiếu xét nghiệm
Có đầy đủ thông tin về người bệnh (họ tên, tuổi, giới, địa chỉ, điện thoại), khoa phòng yêu cầu xét nghiệm.
Có ghi đầy đủ chẩn đoán lâm sàng, bao gồm các triệu chứng lâm sàng, các kết quả cận lâm sàng khác, phương pháp lấy bệnh phẩm, vị trí, số lượng bệnh phẩm.
Có ghi rõ yêu cầu xét nghiệm, tên bác sĩ yêu cầu xét nghiệm.
Ghi ngày giờ lấy bệnh phẩm, ngày giờ chuyển đến khoa giải phẫu bệnh – tế bào
bệnh học, có hay không có cố định bệnh phẩm sơ bộ, loại dung dịch cố định.
Có phần mô tả đại thể, số lượng bệnh phẩm lấy xét nghiệm, vùng lấy bệnh
phẩm, loại mô xét nghiệm…
Các bước tiến hành
Quy trình chuẩn bị
Trong một số trường hợp, xương sườn được cắt trong phẫu thuật cắt phổi hoặc cắt thùy phổi, đại thể không có bất thường, nhưng về nguyên tắc, vẫn phải kiểm tra.
Đo chiều dài và chu vi của xương sườn.
Dùng cưa cắt từ mẫu xương tươi lấy một mẫu khoảng 2cm chiều dài, có tủy xương ở 2 đầu.
Dùng kìm kẹp ép ở giữa để cho tủy xương chảy ra từ 2 đầu, lấy tủy xương.
Mẫu tủy xương được cố định và làm xét nghiệm mô bệnh học; không cần khử calci.
Cắt đoạn xương sườn đã lấy tủy theo chiều dọc, kiểm tra ống tủy.
Mô tả đại thể
Xác định xương sườn phải hay trái, xương sườn số mấy.
Chiều dài và đường kính lớn nhất bao nhiêu.
Hình thái tủy xương trên mặt cắt: màu sắc, có ổ bất thường không.
Cắt lọc bệnh phẩm làm xét nghiệm mô bệnh học
Nếu quan sát không có bất thường, chỉ lấy tủy xương làm xét nghiệm mô bệnh học như quy trình pha tủy xương bình thường (không khử calci).
Nếu đại thể có bất thường thì phải lấy mẫu, cố định, khử calci, làm xét nghiệm mô bệnh học.
Kết quả
Bệnh phẩm không sót tổn thương, cố định đúng quy định.
Những sai sót và hướng xử trí
Cần luôn nhớ nếu bệnh phẩm không được cố định ngay sau khi lấy ra khỏi cơ thể hoặc cố định không đúng cách sẽ bị hoại tử là không thể sửa chữa được.
Bệnh phẩm của lần pha trước dính lại trên dụng cụ và dính vào bệnh phẩm sau:
thớt pha bệnh phẩm, dụng cụ pha phải rửa sạch trước khi pha từng bệnh phẩm.
