Đại cương
Hấp phụ máu có khả năng hấp phụ chọn lọc các độc tố của hội chứng ure máu cao, các chất có trọng lượng phân tử trung bình và cao như PTH, β2 microglobulin, leptin, CRP, IL-6, TNF α, …) sinh ra trong quá trình điều trị thận nhân tạo (Hemodialysis HD) ở người bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối.
Kĩ thuật phối hợp HD + HP đã được áp dụng thường quy tại Trung Quốc. Ở Việt Nam năm 2013 đã có những đề tài nghiên cứu phối hợp HD + HP để điều trị cho những người bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối đang lọc máu chu kỳ và để điều trị ngộ độc paraquat.
Chỉ định
- Hội chứng ure máu cao ở người bệnh lọc máu chu kì: đặc biệt với nổi mày đay, ngứa, tăng huyết áp, bệnh lí do tăng β2 microglobulin, cường cận giáp thứ phát, các bệnh lí do các độc tố có trọng lượng phân tử trung bình và lớn,…
- Ngộ độc thuốc hay ngộ độc cấp tính
- Viêm gan nặng, đặc biệt bệnh lí gan não và tăng billirubin máu do suy gan nặng
- Hội chứng nhiễm trùng/viêm hệ thống
- Các bệnh tự miễn
- Các bệnh lý khác: tâm thần phân liệt, cơn cường giáp,..
Chống chỉ định
- Người bệnh nhạy cảm với HP hay các vật liệu liên quan
- Người bệnh bị chứng loạn nhịp tim nặng, nhồi máu cơ tim cấp, suy não cấp, huyết áp cao hay thấp nghiêm trọng.
- Người bệnh bị suy giảm tiểu cầu hoặc rối loạn chức năng đông máu nghiêm trọng.
Các bước tiến hành
Chuẩn bị người bệnh
- Bác sĩ khám bệnh khám toàn thân, kiểm tra huyết áp
- Kiểm tra các xét nghiệm và thăm dò gần nhất
- Chỉ định các thông số kĩ thuật: UF, giờ lọc, tốc độ bơm máu, quả lọc, thuốc chống đông và liều lượng
- Điều dưỡng chuẩn bị giường và sát trùng tay có FAV chọc kim FAV.
Kĩ thuật rửa quả lọc: 45 – 50 phút.
- Bước 1: 500 mL glucose 5%. Tốc độ < 100 mL/phút.
- Bước 2: 2500 mL NaCl 0,9%, mỗi chai 500 mL thêm 2000 UI heparin, tốc độ bơm < 100 mL/phút.
- Bước 3: 500 mL NaCl 0,9%, thêm 12500 UI heparin để tốc độ < 50 mL/phút.
- Bước 4: 100 mL NaCI 0,9%. không pha heparin, rửa đến khi còn 200 mL chuẩn bị dẫn máu ra và bắt đầu tiến trình lọc hấp phụ.
- Sau 2 giờ giảm tốc độ, tắt bơm máu, tháo dây động mạch ra, nối đường ra lên chai NaCl 0,9%, dồn máu về người bệnh. Khi dịch dồn máu qua quả hấp phụ, ngừng bơm, kẹp và tháo rời quả hấp phụ. Nối đường máu vào quả lọc HD, nối đường động mạch với kim FAV, tiếp tục bật bơm máu. Nâng dần tốc độ lên 200-350 mL/phút (theo chỉ định của bác sĩ). Tiếp tục lọc máu thêm 2 giờ. Đủ 4 giờ kết thúc ca lọc máu HD + HP.
Kĩ thuật dồn máu về cơ thể
- Điều chỉnh tốc độ bơm máu về 100-120 mL/phút
- Dùng dung dịch NaCl 0,9% để dồn máu về cơ thể, để đầu động mạch của quả lọc ở trên
- Khi dồn máu về hết. Dừng máy, khóa dây chạy thận và khóa catheter.
- Tắt máy
- Tháo bỏ toàn bộ quả lọc và dây máu.
Sử dụng chống đông
- Dùng heparin thông thường
- Bolus: 40-90 Ul/kg cân nặng. Tiêm tĩnh mạch ngay trước lọc máu. Duy trì 1000-2500 UI/giờ.
- Dừng heparin trước khi kết thúc lọc máu 30 phút.
- Dùng heparin trọng lượng phân tử thấp: Enoxaparine (Lovenox).
* Tiêm 1 Ống Lovenox 40 mg (0,4 mL hay 4000 UI) ngay trước buổi lọc máu.
Liều trung bình: 1,0 – 1,5 mg/kg cân nặng.
Tai biến và xử trí
Tai biến như phương pháp HD, xử trí tương tự HD
Tai biến do phối hợp HP + HD
- An toàn, dung nạp tốt
Nhưng có thể gặp:
- Dị ứng với quả hấp phụ HA 13Q (rất ít gặp)
- Giảm tiểu cầu
- Rối loạn đông máu (liên quan với sử dụng các chống đông máu liều cao).
Xử trí
- Thăm khám người bệnh toàn diện, phát hiện tiền sử dị ứng, nguy cơ chảy máu.
- Chỉ định liều chống đông phù hợp với người bệnh
- Có thể dùng protamin sulfat để trung hòa heparin.
Tài liệu tham khảo
- S.J. Chen et ai. (2011), “combination of maintenance hemodialysis with hemoperíĩision: a safe and effective model of artiíicial kidney”. Inter. J. Artif. Org.,34(4): 339-347.
- z. Huang et al. (2010), “remove of huraan mediators and the effect on the survial of septic patients by hemoperủision with neutral microporous resin column”, Ther. Apheresis and Dial, 10,825.
- Nguyễn Cao Luận, Hồ Lưu Châu, Nguyễn Hữu Dũng (2013) “Nghiên cứu phối hợp thận nhân tạo và hấp phụ máu (Quả lọc HA 130) để điều trị một sô biến chứng của suy thận mạn”, đề tài cấp cơ sở.
- Phạm Duệ, Nguyễn Đàm Chính (2012), “ứng dụng kĩ thuật lọc máu hấp phụ bằng quả lọc HA230 trong điều trị ngộ độc paraquat tại trung tâm chông độc bệnh viện Bạch Mai”, đề tài cấp cơ sở.
- Ministry of Health, the people repulic of China (2010), ” blood purifícatìon Standard operating procedure(SOP)” Janury
