Đại cương
Soi bóng đồng tử là một phương pháp đánh giá khúc xạ khách quan.
Chỉ định
Các trường hợp cần xác định tình trạng khúc xạ của mắt.
Chống chỉ định
Người bệnh đang có bệnh viêm nhiễm cấp tính tại mắt.
Người bệnh tuổi nhỏ quá, già quá, hoặc không phối hợp tốt để soi.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Bác sĩ, điều dưỡng, hoặc kỹ thuật viên chuyên khoa Mắt.
Phương tiện
Một máy soi bóng đồng tử hình khe, hộp kính và gọng kính thử, thước Parent.
Các bước tiến hành
Kiểm tra người bệnh
Có yêu cầu và có đầy đủ các điều kiện để soi bóng đồng tử.
Thực hiện kỹ thuật
Thực hiện trong điều kiện phòng ánh sáng yếu để cho đồng tử không co nhỏ.
Người bệnh ngồi trước mặt người khám, và mắt nhìn qua tai người khám hướng vào một vật tiêu ở xa.
Chọn khoảng cách đo (khoảng cách làm việc) tùy theo người khám. Khoảng cách đo thường dùng là 50cm.
Chỉnh máy soi bóng đồng tử ở chế độ chùm sáng song song (lúc này khe sáng chiếu lên tường không còn rõ nét nữa), đầu tiên để khe sáng theo hướng dọc.
Mắt người khám nhìn qua thị kính của máy và hướng chùm sáng vào đồng tử người bệnh. Đầu tiên để khe sáng để theo hướng dọc. Quét khe sáng ngang qua đồng tử. Quan sát chuyển động của bóng đồng tử so với khe sáng để xem bóng cùng chiều, ngược chiều, hoặc tỏa lan. Đồng thời đánh giá 3 yếu tố: tốc độ, độ sáng, và độ rộng của bóng đồng tử.
Xoay khe sáng về hướng ngang và lại quét dọc khe sáng qua đồng tử. Quan sát và đánh giá như bước 5.
Trường hợp bóng đồng tử không cùng hướng với khe sáng (loạn thị chéo) thì xoay khe sáng của máy theo hướng chéo cho trùng với hướng của bóng đồng tử và thực hiện tiếp tục các bước trên.
Phương pháp dùng 2 kính cầu để trung hòa bóng đồng tử (khoảng cách đo 50cm):
+ Nếu bóng tỏa lan ngay mà chưa đặt thêm kính thì công suất của mắt ở kinh tuyến đó là -2,00 D. Không cần trung hòa nữa.
+ Nếu bóng cùng chiều thì cần dùng kính cộng để trung hòa bóng đồng tử. Nếu bóng ngược chiều dùng kính trừ để trung hòa bóng đồng tử. Dùng thanh thước soi bóng đồng tử hoặc các mắt kính rời (đặt vào gọng kính thử). Thay đổi công suất kính đến khi thấy bóng tỏa lan.
+ Lấy số điốp của mắt kính cho bóng tỏa lan trừ đi 2 D (công suất kính cho khoảng cách đo 50cm) sẽ được công suất khúc xạ của trục tương ứng. Nếu 2 trục chính (vuông góc) có công suất bằng nhau thì mắt không có loạn thị.
Thí dụ: quét khe sáng theo hướng ngang, công suất kính cho bóng tỏa lan là +4,00 D thì công suất của trục ngang là +2,00 D. Quét khe sáng theo hướng dọc, công suất kính cho bóng tỏa lan là -1,00 D thì công suất trục dọc là -3,00 D. Khúc xạ của mắt được ghi bằng chữ thập quang học như sau:
 |
Công suất của mắt này cần kính điều chỉnh là: +2,00- 5,00 x 180 |
Thay cho phương pháp sử dụng 2 kính cầu, cũng có thể sử dụng một kính cầu và một kính trụ để tìm công suất trụ theo cách sau:
Đầu tiên trung hòa một trục bằng một kính cầu.
+ Nếu cả 2 trục cùng chiều thì trung hòa trục có bóng chậm hơn, tối hơn, và mảnh hơn.
+ Nếu cả 2 trục ngược chiều thì trung hòa trục có bóng nhanh hơn, sáng hơn, và dày hơn.
+ Nếu một trục cùng chiều và một trục ngược chiều thì trung hòa trục cùng chiều trước.
Sau đó trung hòa trục còn lại bằng một kính trụ trừ.
Đọc kết quả (công suất và trục) kính điều chỉnh ở 2 mắt kính trên gọng thử.
