Định nghĩa
Là kỹ thuật đưa ống soi mềm từ hậu môn đi ngược lên đến đại tràng sigma để quan sát, chẩn đoán tổn thương đại tràng sigma và trực tràng.
Chỉ định
Soi cấp cứu
Dị vật đại tràng.
Chảy máu thấp, nặng.
Tắc ruột.
Soi kế hoạch
Làm bilan trước mổ ung thư.
Ỉa máu mạn tính, đau bụng không rõ nguyên nhân, rối loạn đại tràng táo, lỏng.
Túi thừa đại tràng.
Viêm loét trực tràng chảy máu.
Phim chụp đại tràng sigma cản quang có nghi ngờ.
Theo dõi sau điều trị bệnh lý (polyp, Crohn).
Kiểm tra gia đình có bệnh polyp, ung thư đại tràng ở người bệnh trên 40 tuổi.
Chống chỉ định
Thủng đại tràng, viêm phúc mạc.
Suy tim, suy tuần hoàn cấp, suy hô hấp, khó thở do bất cứ nguyên nhân nào.
Nhồi máu cơ tim.
Mới mổ thủng đại tràng.
Phình tách động mạch chủ bụng.
Người bệnh có thai trên 3 tháng.
Chuẩn bị
Phương tiện, thuốc
Dụng cụ
Máy soi đại tràng ống mềm, máy hút.
Máy theo dõi mạch, huyết áp, SpO2.
Kìm sinh thiết.
Thuốc
Seduxen, buscopan, midazolam, fentanyl.
Người bệnh
Hướng dẫn rửa ruột trước soi hoặc dùng Fortran uống 6 giờ trước soi (1 gói Fortrans với 1 lít nước).
Chế độ ăn không có chất bã trước 2 ngày.
Không uống thuốc gây bám dính vào niêm mạc đại tràng 4 ngày trước.
Chụp X quang đại tràng trước 72 giờ (trừ cấp cứu).
Nhịn uống 4 giờ trước khi soi.
Các bước tiến hành
Tư thế
Người bệnh nằm nghiêng trái hoặc tư thế sản khoa.
Vô cảm
Tiền mê bằng seduxen hoặc midazolam/ fentanyl gây mê tĩnh mạch hoặc nội khí quản tùy trường hợp. Phải theo dõi mạch, huyết áp, nhiệt độ, nhịp thở.
Kỹ thuật
Đưa đèn vào qua hậu môn, bơm hơi vừa đủ.
Đẩy dần đèn vào sâu.
Chỉ đẩy đèn khi thấy rõ đường, lòng đại tràng, không ấn mạnh, không quay khi đang đẩy ống soi.
Thay đổi tư thế người bệnh khi khó đẩy ống soi.
Quan sát đại tràng khi rút ra, chú ý quan sát những vị trí khó. Nguyên tắc không được bơm căng, chiến thuật trong soi đại tràng đưa theo đường ngắn, không để cuộn ống trong lòng.
Theo dõi và xử trí tai biến
Theo dõi
Trướng hơi ở bụng, vị trị đầu đèn soi.
Đau bụng dữ dội, vã mồ hôi, hạ huyết áp.
Thủng gây viêm phúc mạc.
Mạch, huyết áp, nhiệt độ, phản ứng thành bụng, tình trạng đi ngoài.
Xử trí
Thủng: chuyển phẫu thuật hoặc điều trị nội nếu nhỏ.
Đau bụng do bơm nhiều hơi: phải hút hơi.
Do đèn làm căng đại tràng: phải điều chỉnh, hút bớt hơi.
Độ căng của đèn soi và rút bớt đèn soi ra: nếu không có kết quả thì ngừng cuộc soi.
Nôn: hút bớt hơi hoặc rút đèn soi ra cho đại tràng đỡ căng, đặt ống ống thông dạ dày.
Ngừng soi nếu làm như thế không có kết quả.
Tài liệu tham khảo
Bệnh viện Bạch Mai, Khoa Tiêu hóa (2001) “Ứng dụng nội soi trong chẩn đoán và điều trị bệnh lý tiêu hóa” trang 71 -77.
Bộ Y tế (1999) “Hướng dẫn quy trình kỹ thuật bệnh viện” tập 1, trang 510 -511.
