Nội dung

Pneumocystis jirovecii nhuộm soi

Mục đích và nguyên lý

Mục đích

Phát hiện Pneumocystis jirovecii có trong bệnh phẩm.

Nguyên lý

Phát hiện Pneumocystis jirovecii bằng kỹ thuật nhuộm bạc dựa vào hình thể, kích thước, cấu tạo.

Chuẩn bị

Người thực hiện

Người thực hiện: Cán bộ xét nghiệm đã được đào tạo và có chứng chỉ hoặc chứng nhận về chuyên ngành Vi sinh – Ký sinh trùng.

Người nhận định và phê duyệt kết quả: Cán bộ có trình độ đại học hoặc sau đại học về chuyên ngành Vi sinh – Ký sinh trùng.

Phương tiện, hóa chất

Phương tiện, hóa chất như ví dụ dưới đây hoặc tương đương.

Bộ thuốc nhuộm Bạc bao gồm: Dung dịch acid Chromic hoặc acid Perioric; Dung dịch nhuộm Bạc; Dung dịch Gold clorid 0,1%; Dung dịch Bouins; Dung dịch Thiosunphat; Dung dịch Chromotrope 5%.

Nước cân bằng.

Trang thiết bị

Kính hiển vi quang học.

Tủ an toàn sinh học cấp 2.

Máy lắc.

Máy ly tâm 3000 vòng/phút.

Tủ ấm 60-70 độ C.

Dụng cụ, hóa chất và vật tư tiêu hao (bao gồm nội kiểm, ngoại kiểm)

STT

Chi phí hóa chất, vật tư tiêu hao

Đơn vị

Số lượng

1.

Lọ lấy bệnh phẩm

Lọ

1,000

2.

Lam kính

Cái

2,000

3.

Lam kinh kiểm chuẩn

Cái

0,200

4.

Dầu kính

ml

1,000

5.

Xylen lau kính

ml

1,000

6.

Dung dịch NaCl 0,9%

ml

1,000

7.

Cồn 90 độ (vệ sinh dụng cụ)

ml

10,000

8.

Que cấy

cái

1,000

9.

Đèn cồn

Cái

0,0001

10.

Bộ thuốc nhuộm Bạc

ml

1,000

11.

Dung dịch đệm

ml

10,000

12.

Que cấy

Cái

1,000

13.

Khay đựng bệnh phẩm

Cái

0,0001

14.

Ống nghiệm  thủy tinh 

Ống

1,000

15.

Cái

0,020

16.

Bông

kg

0,001

17.

Khẩu trang

Cái

0,020

18.

Găng tay

Đôi

3,000

19.

Găng tay xử lý dụng cụ

Đôi

0,020

20.

Quần áo bảo hộ

Bộ

0,001

21.

Axít ngâm lam

ml

10,000

22.

Bút viết kính

Cái

0,020

23.

Bút bi

Cái

0,010

24.

Bật lửa

Cái

0,010

25.

Sổ lưu kết quả xét nghiệm

Tờ

0,001

26.

Cồn sát trùng tay nhanh

ml

2,000

27.

Dung dịch nước rửa tay

ml

8,000

28.

Khăn lau tay

Cái

0,030

29.

Giấy trả kết quả xét nghiệm

Tờ

2,000

Bệnh phẩm

Đờm, dịch rửa phế quản, phế nang, hoặc sinh thiết phổi. 

Phiếu xét nghiệm

Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu.

Các bước tiến hành

Lấy bệnh phẩm

Đờm, dịch rửa phế quản, phế nang, hoặc sinh thiết phổi. 

Nếu bệnh phẩm là dịch hoặc đờm thì lấy 2-5ml.  

Tiến hành kỹ thuật

chuẩn bị bệnh phẩm: xử lý bệnh phẩm

Đối với dịch rửa phế quản, dịch màng phổi: Lấy khoảng 2 ml vào ống thủy tinh ly tâm với tốc độ 3000 vòng/phút x 10 phút, lấy cặn.

Đối với bệnh phẩm đờm: Lấy khoảng 1ml đờm, cho thêm 1 ml nước muối sinh lý 0.9%, làm tan đờm bằng máy lắc hoặc đũa lắc thủy tinh sau đó ly tâm với tốc độ 3000 vòng/phút x 10 phút, lấy cặn.

làm tiêu bản

Dùng que cấy lấy bệnh phẩm đã ly tâm lấy cặn dàn tiêu bản lên lam kính (đường kính từ 1 – 1,5 cm) và để khô tự nhiên.

các bước nhuộm

Ngâm lam trong dung dịch acid Chromic hoặc acid Perioric – 1 giờ, rồi rửa nước.

Ngâm trong dung dịch nhuộm Bạc – 1 giờ, rồi rửa nước.

Ngâm trong dung dịch Gold clorid 0,1% – 1 phút, rửa nước.

Ngâm trong dung dịch Bouins – 5 phút, rửa nước.

Ngâm trong dung dịch Thiosunphat – 2 phút, rửa nước.

Ngâm trong dung dịch Chromotrope 5% – 15 phút, rửa nước.

Để khô tự nhiên và soi vật kính dầu với vật kính 100X.

Nhận định kết quả

Có 4 hình thể khác nhau

Thể hoạt động dạng nhỏ (đơn bội): Có hình quả trứng hoặc hình lưỡi liềm, kích thước 1-3 µm, có một nhân ở giữa, tế bào chất đậm đặc.

Thể hoạt động dạng lớn (lưỡng bội): Có hình thể không đều, kích thước > 4 – 10 µm, có một nhân và tế bào chất loãng hơn. 

Thể tiền bào nang: Hình quả trứng, kích thước 3,5 – 5,5 µm, thành ngoài rất dầy, thường nhẵn và đều, nhân chia nhiều mảnh (2 – 8 mảnh).

Thể bào nang: Hình tròn, kích thước 4 – 8 µm, thành bào nang tiếp tục dày thêm, bên trong có 8 ký sinh trùng non hoàn chỉnh. Mỗi ký sinh trùng con có một nhân, tế bào chất và một màng mỏng bao quanh. Các thể trong bào nang có hình tròn, quả chuối, hoặc dạng amíp.

Những sai sót và xử trí

Sai sót 

Bệnh phẩm dịch lấy không đúng kỹ thuật, mảnh sinh thiết không đúng chỗ bị tổn thương, bệnh phẩm đờm lấy không đúng kỹ thuật (chỉ có nước bọt), đờm không qua xử lý làm tan sẽ không ly tâm lấy cặn được. 

Xử trí

Lấy bệnh phẩm và thao tác đúng kỹ thuật.