Định nghĩa
Là một trong những phương pháp đơn giãn và hiệu quả trong quá trình điều trị nang gan. Đây là quá trình dùng kim chọc vào nang gan dưới hướng dẫn của siêu âm, hút dịch trong nang gan ra rồi bơm thuốc vào nang gan nhằm làm xơ hóa thành nang.
Chỉ định
Nang gan đơn thuần, một nang lớn.
Chống chỉ định
Rối loạn đông máu: Prothrombine
Tiểu cầu
Dị ứng với thuốc gây tê: Xylocain
Đường vào không an toàn trên siêu âm
Người bệnh không đồng ý can thiệp
Nang gan biến chứng: chảy máu, nhiễm trùng, vỡ
Gan đa nang.
Chuẩn bị
Người thực hiện
02 bác sĩ: 01 làm siêu âm, 01 chọc hút
01 hoặc 02 điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên
Phương tiện
Máy siêu âm: 01 chiếc
Cáng nằm: 01 chiếc
Kim chọc hút loại 21G – 23G: 01 cái
Bơm tiêm 5ml: 01 cái, bơm tiêm 10 ml: 01 cái
Xylocain 2% 2ml: 01 ống
Cồn tuyệt đối: tùy theo từng người bệnh mà tiêm nhiều hay ít.
Bông cồn: vừa đủ
Gạc vô trùng miếng nhỏ: 10 cái
Xăng có lỗ: 01 cái
Cồn sát trùng 700: 01 lọ to dùng sát trùng tay
Băng dính y tế: 01 cuộn
Găng tay vô trùng: 03 đôi
Người bệnh
Cần được giải thích rõ mục đích của thủ thuật, các tai biến có thể xảy ra. Phải ký vào giấy cam đoan làm thủ thuật.
Có người nhà đi cùng.
Hồ sơ bệnh án
Có hồ sơ bệnh án đầy đủ, kèm theo phim chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ nếu có.
Các bước tiến hành
Kiểm tra hồ sơ
Kiểm tra phiếu chỉ định, phiếu cam đoan của người bệnh.
Kiểm tra các xét nghiệm: Công thức máu, đông máu cơ bản, xét nghiệm HIV.
Kiểm tra xem người bệnh có dị ứng thuốc gì không.
Các thăm dò cận lâm sàng: kết quả siêu âm, CT scanner, MRI.
Kiểm tra người bệnh
Kiểm tra mạch, huyết áp, nhịp thở.
Thực hiện kỹ thuật
Người bệnh được nằm trên cáng theo qui trình siêu âm bụng.
Kiểm tra nang gan trước khi làm thủ thuật.
Bác sĩ làm siêu âm kiểm tra vị trí nang gan và xác định đường vào, cùng bác sĩ chọc hút xác định hướng đi của kim.
Điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên sát trùng nơi định chọc.
Bác sĩ làm chọc hút đi găng vô trùng, trải săng có lỗ vào vị trí chọc hút nang.
Gây tê nơi chọc.
Dùng kim chọc qua da và vào thẳng vị trí nang gan, khi đầu kim vào tới nang gan, dùng bơm tiêm 10ml lắp vào kim chọc hút để chút dịch trong nang, tùy theo từng người bệnh mà hút nhiều hay ít dịch ra.
Sau khi hút gần hết dịch, bơm cồn tuyệt đối vào nang, số lượng tùy người bệnh:
Thường bơm vào 30-50% so với lượng dịch hút ra, nhưng không quá 200ml. Và phụ thuộc vào khả năng chịu đựng của người bệnh với cồn. Thời gian lưu chất gây xơ khoảng 12- 16 giờ.
Dặn người bệnh nhịn thở và rút nhanh kim ra khỏi cơ thể.
Băng dính gạc chỗ chọc, sau đó chuyển người bệnh về phòng theo dõi.
Theo dõi
Người bệnh được theo dõi: toàn trạng, mạch, huyết áp trong 6 giờ, nằm tại giường.
Tai biến
Nhìn chung đây là thủ thuật khá an toàn cho người bệnh, tuy nhiên cũng lưu ý một số tai biến có thể xảy ra như sau:
Chảy máu: theo dõi sát, nếu chảy ít không cần can thiệp mà người bệnh cần nằm theo dõi thêm, chảy nhiều nên can thiệp ngoại khoa, truyền máu.
Thủng tạng rỗng: phẫu thuật.
Đau chỗ chọc: có thể uống thuốc giảm đau như: Efferalgan…
Tài liệu tham khảo
Bộ Y tế, Quy trình kỹ thuật bệnh viện.
Loes van Keimpema, Daan B. de Koning, Simon P. Strijk, and Joost P. H. Drenth: “Aspiration- sclerotherapy results in effective control of liver volume in patient with liver cysts”. Dig Dis Sci. 2008 August; 53(8): 2251-2257.
Brian C. Lucey and Ewa Kuligowska: ”Radiologic management of cysts in the abdomen and pelvis”, Americal jounal of roentgetology, Volume 186, number 2, 2006.
