Đại cương
Thụt tháo là thủ thuật đưa nước vào đại tràng qua hậu môn nhằm làm mềm lỏng những cục phân cứng và làm thành ruột nở rộng. Thành ruột được kích thích sẽ co lại đẩy phân ra ngoài.
Chỉ định
Người bệnh táo bón lâu ngày.
Trước khi phẫu thuật ổ bụng, đặc biệt là phẫu thuật đại tràng.
Trước khi chụp X quang đại tràng có bơm thuốc cản quang chụp ổ bụng có chuẩn bị.
Trước khi nội soi: soi ổ bụng, trực tràng, đại tràng.
Trước khi sinh đẻ.
Chống táo bón.
Chống chỉ định
Viêm ruột thừa.
Viêm ruột có nguy cơ bị thủng ruột như: thương hàn, viêm hoại tử ruột.
Tắc xoắn ruột.
Chuẩn bị
Người thực hiện
Điều dưỡng viên.
Người bệnh
Thông báo và giải thích cho người bệnh và người thân của họ biết về thủ thuật sắp làm; động viên người bệnh yên tâm và cộng tác trong khi làm thủ thuật.
Hướng dẫn cǎn dặn người bệnh những điều cần thiết. Không thụt vào giờ người bệnh ǎn, hoặc giờ thǎm người bệnh. Nhắc người bệnh đi tiểu trước khi thụt.
Dụng cụ
Rửa tay, đội mũ, đeo khẩu trang trước khi chuẩn bị dụng cụ.
01 bốc thụt có gắn ống cao su, trụ treo bốc thụt.
01 kẹp.
01 canun thụt hoặc ống thông hậu môn phù hợp với người bệnh.
01 bình đựng nước ấm thụt: số lượng nước thụt tùy theo chỉ định, thông thường đối với người lớn: 500 – 1.000 ml, không được quá 1.500ml.
01 khay quả đậu.
Vài miếng gạc, dầu nhờn, giấy vệ sinh.
01 tấm nylon, 1 vải đắp hoặc chǎn.
01 bô dẹt.
Các bước tiến hành
Đối chiếu
Tên tuổi người bệnh với phiếu chỉ định, hồ sơ bệnh án.
Thực hiện kỹ thuật
Đưa dụng cụ đến nơi làm thủ thuật.
Lót tấm nylon dưới mông người bệnh.
Cho người bệnh nằm nghiêng trái, chân dưới ruỗi, chân trên co.
Lắp canun hoặc ống thông vào ống cao su của bốc thụt. Kẹp ống lại.
Đổ nước vào bốc thụt.
Treo bốc thụt lên trụ cách mặt giường 60 – 80 cm. Bôi trơn canun hoặc đầu ống thông.
Mở kẹp cho nước chảy vào khay quả đậu nhằm đuổi không khí và phần nước lạnh trong ống ra ngoài, đồng thời kiểm tra sự thông thoát của ống cao su, canun hoặc ống thông. Sau đó lại kẹp ống lại. Có thể kiểm tra lại nhiệt độ của nước thụt bằng cách cho vài giọt chảy vào mu bàn tay. Nếu thấy nóng quá hoặc lạnh quá thì phải điều chỉnh lại.
Bỏ vải đắp để lộ mông người bệnh, một tay vạch mông người bệnh để lộ hậu môn, một tay nhẹ nhàng đưa canun hoặc ống thông vào hậu môn cho tới khi được 2/3 canul hoặc ống vào sâu từ 12 – 15cm là được.
Trong khi đưa canun hoặc ống thông vào bảo người bệnh há miệng thở đều.
Nếu dùng canun thì lúc đầu phải hướng canun theo chiều hậu môn rốn tới khoảng 2 – 3cm sau đó đưa canun hướng về phía cột sống. Theo vị trí giải phẫu của ruột thẳng (trực tràng).
Mở kẹp để cho nước chảy vào từ từ. Một tay phải luôn giữ canun hoặc ống thông để đề phòng canun hoặc ống thông bị bật ra ngoài.
Khi nước trong bốc đã chảy gần hết thì kẹp ống lại, nhẹ nhàng rút canun hoặc ống thông ra, dùng giấy vệ sinh bọc canun rồi để vào khay quả đậu hoặc lau qua rồi bỏ vào thùng đựng dung dịch sát khuẩn.
Treo ống cao su lên trụ.
Cho người bệnh nằm ngửa, dặn người bệnh cố gắng kiềm chế để giữ nước ở trong ruột từ 10 – 15 phút.
Đưa bô cho người bệnh hoặc giúp người bệnh đi ra nhà vệ sinh.
Khi người bệnh đi đại tiện xong giúp người bệnh lau chùi sạch sẽ.
Quan sát chất thải sau đại tiện: tính chất phân, chất nhày, máu.
Đưa dụng cụ bẩn về phòng cọ rửa để xử trí theo quy định.
Trả các dụng cụ khác về chỗ cũ.
Ghi hồ sơ
Ngày giờ thụt, dung dịch thụt – số lượng.
Kết quả thụt, tính chất phân.
Tên người làm thủ thuật.
Theo dõi người bệnh trong và sau khi thụt tháo
Trong lúc nước vào đại tràng, nếu người bệnh kêu đau bụng hoặc muốn đi đại tiện, phải ngừng ngay không cho nước chảy vào và báo bác sĩ.
Theo dõi tình trạng chung (mạch, huyết áp, nhịp thở, nhiệt độ) để phát hiện những thay đổi bất thường sau thụt (đau bụng).
Tài liệu tham khảo
Bộ Y tế. Quy trình kỹ thuật bệnh viện.
Khoa Tiêu hóa Bệnh viện Bạch Mai. Sổ tay điều dưỡng tiêu hóa.
